Alimlər mükafatların insan davranışına təsirinin formalaşmasında əsas rol oynayan unikal beyin siqnalını müəyyən ediblər ki, bu da depressiya üçün yeni müalicə üsullarına gətirib çıxara bilər.

Texas Uşaq Xəstəxanasının tədqiqatçıları deyirlər ki, tapıntılar xüsusi olaraq depressiya ilə əlaqəli anhedoniya və ya maraq olmaması simptomunu müalicə etmək üçün terapiyaların inkişafına kömək edə bilər.

İnsanlara həzz verən əqli və fiziki fəaliyyətlər, duyğu təcrübələri və sosial qarşılıqlı əlaqələr beynin quruluşuna təsir göstərir.

Yemək təklifləri, hədiyyələr və ya minnətdarlıq sözləri şəklində mükafatlar müsbət gücləndirici kimi çıxış edərək həm insanlarda, həm də heyvanlarda beyin və davranışın formalaşmasında mühüm rol oynayır.

Digər tərəfdən, alimlər deyirlər ki, beynin bu fenomenin arxasında hansı proseslərdən keçdiyi və bunun gələcək davranışa necə təsir göstərdiyi böyük ölçüdə məlum deyil.

“Nature Communications” elmi jurnalında dərc olunan yeni araşdırmada tədqiqatçılar beynin frontal lobunda mükafatın tanınmasının əsasını təşkil edən proseslərin göstəricisi ola biləcək unikal fəaliyyət nümunələrini müəyyən ediblər.

Elm adamları beyindəki bu fəaliyyətin insanların mükafat aldıqdan sonra seçimlərini necə təyin etmələrində və gələcək davranışlarını formalaşmasında rol oynaya biləcəyini söyləyirlər.

Depressiya olan xəstələrdə bu xüsusi beyin fəaliyyətinin dəyişdiyi də aşkar edilib.

Araşdırmanın həmmüəllifi Benjamin Hayden deyir: “Tədqiqatımız nevrologiya sahəsində uzun müddətdir davam edən fundamental suala müraciət edir; Klassik mükafata meylli reaksiyanı beyindəki hansı xüsusi bölgə və siqnal tənzimləyir? Məşhur bir nümunə, itlərin zəng səsini yeməklə əlaqələndirməyi öyrəndiyi Pavlovian kondisionerdir”.

Depressiya ilə mübarizə aparan insanlar tez-tez anhedoniya səbəbiylə uzun müddət ümidsizlik yaşayırlar. Anhedoniya bir zamanlar xoş olan fəaliyyətlərdə sevinc hiss edə bilməmək üçün tibbi termindir.

Ən son tapıntılar, standart müalicələr uğursuz olduqda depressiyanın bu əsas simptomunu müalicə etmək üçün potensial olaraq yenilikçi bir yola işarə edir.

Tədqiqatda alimlər dərmana davamlı epilepsiyadan əziyyət çəkən 15 xəstənin beyin fəaliyyətini qiymətləndirib və tutmalarının haradan gəldiyini müəyyən etmək üçün onları izləyiblər.

Bu sınaq zamanı iştirakçılar davranışla bağlı tapşırıq yerinə yetiriblər. Beləliklə, anhedoniya mükafatla əlaqəli davranışlarda incə dəyişiklikləri müşahidə etməklə obyektiv olaraq ölçülüb.

Tədqiqatçılar müəyyən etdilər ki, beynin ön lobunda yerləşən anterior singulat korteksdə (ACC) xüsusi bir siqnal, ehtimal ki, mükafat stimullarının və onların nəticələrinin qiymətləndirilməsində əsas rol oynayır.

Tədqiqatın həmmüəllifi Ciayanq Xiao, “biz tapdıq ki, bu tapşırıqda iki düzgün cavab arasında qeyri-bərabər mükafat bölgüsü daha tez-tez mükafatlandırılan stimula qarşı cavab meyli yaradır”, – deyir.

Xiao daha sonra fikrini belə izah edib: “Müəyyən etdik ki, əksər fərdlər cavablarının düzgünlüyündən asılı olmayaraq, sonrakı cavablarını dəyişdirməklə mükafatlandırıla biləcək seçimlər ediblər”.

Elm adamları ümid edirlər ki, tapıntılar böyük depressiya olan xəstələrin diaqnozunu və təqibini yaxşılaşdıra bilər.

“Bizim tapıntılarımız ACC beta fəaliyyətinin tənzimlənməsinin anhedoniyanın müalicəsində təsirli ola biləcəyinə dair həyəcan verici imkan təklif edir. Biz bu fərziyyəni gələcək klinik tədqiqatlarda sınaqdan keçirməyi planlaşdırırıq”, – tədqiqatçılar əlavə edirlər.