Ukraynanın şərqində gərgin münaqişə davam edərkən, Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski ictimai etimadı bərpa etmək üçün fəal manevrlər etdi. Zelenski bu yaxınlarda hökumətinə yeni enerji və təkan vermək məqsədi ilə kabinet dəyişikliyi həyata keçirdi. Bu dəyişikliklər Ukrayna hökumətinin müharibə dövrünün idarə edilməsi strategiyası haqqında mühüm ipucu verir.

Nazirlər Kabinetində dəyişikliklər nə deməkdir?

Nazirlər Kabinetində dəyişikliklərin vaxtı Ukraynanın Kursk hücumunu davam etdirdiyi və Rusiyanın Ukrayna şəhərlərinə raket hücumlarını artırdığı bir vaxta təsadüf edib. Rusiyanın cəbhələrdə irəliləyişini dayandırmağa çalışarkən, kabinetdəki bu cür dəyişikliklər müharibədən narazı olan xalqın dəstəyini canlandırmaq cəhdi kimi görünür. Bu addımı Zelenskinin müharibənin nəzarətində olduğunu göstərmək cəhdi kimi qiymətləndirmək olar.

Onu da qeyd etmək yerinə düşər ki, bəzi nazirlərin və yüksək vəzifəli məmurların istefalarının arxasında icra nöqsanları və rəhbər fikir ayrılıqları dayanır. Məsələn, son vaxtlar Polşanı narahat edən açıqlamaları ilə iki ölkə arasında böhran yaradan xarici işlər naziri Dmitri Kulebanın yerinə Prezident Aparatının rəhbərinin müavini Andrii Sıbihanın təyin olunması Ukraynanın diplomatik fəaliyyətini yenidən formalaşdırmaq səylərində axtarış kimi qiymətləndirilə bilər.

Bununla belə, Ukraynanın xarici siyasətinin böyük hissəsi artıq Zelenski və Prezident Aparatının rəhbəri Andrey Yermak tərəfindən idarə olunur. Ukrayna müxalifəti bu dəyişiklikləri Zelenski və Yermakın daha çox güc qazanması və qurumlar əvəzinə fərdləri önə çəkməsi qurumlaşmanı zəiflətməsi kimi görür. Bir növ gücün konsolidasiyası kimi qiymətləndirilə bilən bu addımlar administrasiyadakı dəyişikliklərin strateji, yoxsa siyasi xarakter daşıması dilemması qarşısında başqa bir müzakirə sahəsi yaradır.

Zelenskinin kabinet dəyişikliyi hərbi qərarların qəbulu proseslərinə daha mərkəzləşdirilmiş nəzarəti təmin etmək məqsədi daşıya bilər. Bu dəyişikliklərin Ukraynanın hərbi rəhbərlik strukturuna, xüsusən də cəbhədə əməliyyat qərarlarının sürətləndirilməsi və daha koordinasiyalı müdafiə strategiyasının hazırlanması baxımından necə təsir edəcəyi kritikdir.

Ukraynada bəziləri bu dəyişiklikləri hökumətin yenilənməsi və müharibənin idarə olunmasına daha dinamik yanaşma kimi dəstəkləsə də, digərləri böhran zamanı edilən radikal dəyişikliklərin riskli olduğunu düşünür. NATO və Qərb müttəfiqləri Ukraynadakı kabinet dəyişikliklərini Zelenskinin müharibənin kritik mərhələsində daha effektiv və koordinasiyalı rəhbərlik yaratmaq cəhdi kimi şərh edə bilər. Amma bu dəyişikliklər həm də Ukraynadakı qurumlardakı zəiflikləri və daxili parçalanmaları ortaya qoyur. Bəzi müxalifət deputatları müharibənin ortasında hökumətdə bu cür dəyişikliklərin Ukraynanın sabitliyinə xələl gətirə biləcəyindən narahat olduqlarını bildirirlər.

Meydanda son vəziyyət necədir?

Müharibənin uzanması və xüsusilə rusların Donetsk istiqamətində sürətlə irəliləməsi Ukraynanın strateji addımlarını yenidən nəzərdən keçirməsinə səbəb olur. Ukraynanın Kursk hücumuna baxmayaraq, Rusiyanın irəliləyişini sürətləndirməsi ukraynalılara hərbi və psixoloji təzyiq yaradır, eyni zamanda Ukrayna ordusunun müdafiə xətlərini qorumaq və əks-hücuma keçmək imkanlarını gərginləşdirir. Bu məqamda Ukraynanın müxtəlif cəbhələrdə strateji fəallıq göstərə bilməsi Rusiyanın irəliləyişlərinə qarşı effektiv müdafiə strategiyası hazırlamalı olduğunu göstərir.

Bu kontekstdə Ukraynanın Kursk bölgəsinə hücumu kifayət qədər diqqətçəkəndir. Bu hücum vacibdir, çünki Ukraynanın təkcə müdafiə deyil, həm də Rusiyanın dərinliklərinə qədər uzana bilən əməliyyat qabiliyyətinə malik olduğunu göstərir. Bununla belə, bu cür addımlar həm də böyük strateji risklər yaradır. Çünki Ukraynanın bu cür cəsarətli hücum cəhdi Rusiyanı qisas almağa məcbur edə bilər və eyni zamanda hücum Ukraynanın kağız üzərində planlaşdırdığı kimi getməyə bilər.

Bu prosesdə görürük ki, Rusiya Kursk hücumuna cavab vermək əvəzinə Donetsk istiqamətində daha da güc tətbiq edir və geniş miqyaslı raket hücumlarını davam etdirir. Ukrayna Kursk hücumu ilə əhval-ruhiyyə qazansa da, Rusiyanın bu cür hücumlara tez cavab vermək əvəzinə yavaş və güclü şəkildə geri dönəcəyinin fərqindədir. Çünki Rusiya qüvvələrinin hərəkətliliyi və sürəti mərkəzi komanda idarəetmə sistemlərinin çətinliyi səbəbindən məhduddur. Bu, qarşıdan gələn dövrün asan keçməyəcəyinə işarədir.

Bu hərəkətlə Ukrayna rusları Donetskdəki cəbhələrdən qoşunları köçürməyə məcbur etmək istəyirdi, lakin rusların Donetskdə Pokrovska doğru irəliləməsini davam etdirməsi Ukraynanın Kursk planını pozdu. Ukrayna həm də irəliləyən xətlərini qorumaq və logistika karvanlarını təhlükəsiz saxlamaq kimi problemlərlə üzləşir. Strateji irəliləyişlərin gətirdiyi imkanlara əlavə olaraq, bu irəliləyişlər cinahların qorunması və təchizat xətlərinin təmin edilməsi kimi zəiflikləri də gətirir. “Düşmən ərazisinin bir hissəsini zəbt edib onunla danışıqlar masası arxasına oturmaq əliboş oturmaqdan yaxşıdır”, anlayışının əslində işə yarayıb-yaramayacağı hələ də qaranlıq olaraq qalır.

Kursk hücumu və Donetskdəki toqquşmalar bu müharibənin mürəkkəbliyini və çoxşaxəli xarakterini bir daha ortaya qoyur. Zelenski amansız müharibənin ortasında Ukrayna xalqına və iqtisadiyyatına rəhbərlik etmək qabiliyyətinin real sınağından hələ çıxmayıb. Təkcə Ukraynanın yaşaması üçün deyil, həm də Avropanın sabitliyi və təhlükəsizliyi üçün böyük risklər var. Xalqların taleyi bu kritik müharibənin nəticəsindən asılı ola bilər, burada hər bir qərar Ukraynanın hüdudlarından kənarda əks-səda verəcək və bütün qitənin gələcəyini formalaşdıracaq.