“Yalnız savadlı insanlar öyrənməyi sevər, cahillər isə dərs verməyi üstün tutarlar” – Edouard le Berquierin bu sözü və ikinci dünya müharibəsindən sonra faşizm düşərgəsindən sağ çıxan bir yəhudinin Almaniyada ona dərs deyən müəlliminə yazdığı məktubu acı həqiqəti və gizli təhlükəni üzə çıxardır.

“Əziz müəllim!

Mən həbs düşərgəsindən sağ çıxdım, gözlərim heç kimin görməməli olduğunu gördü

– elmi dərəcəsi və yüksək ali təhsilli mühəndislər qaz kameralarını necə tikirlər;

– xtisaslı həkimlər uşaqları necə zəhərləyir;

– təlim keçmiş tibb bacıları körpələri necə öldürür;

– ali təhsil müəssisələrinin məzunları olan əsgərlər uşaqları, qadınları necə güllələyir, yandırır...

Ona görə də mən təhsilə inanmıram.

Sizdən xahiş edirəm. Tələbələrin insan olmasına kömək edin. Səyləriniz heç vaxt savadlı canavarların, təlim keçmiş psixopatların, təhsilli Eyxmanların yaranmasına səbəb olmamalıdır.

Oxumaq, yazmaq, hesablamaq ancaq uşaqlarımızın daha İNSAN olmasına kömək edəndə vacibdir”.

Bu şüurlu cahilliyin savadsızlıqdan daha təhlükəli olduğunu isbat edir. Cahillər çoxalan zaman ariflər qərib olur belə bir ifadə də var. Bizim cəmiyyət isə çox təəssüflənirəm ki, düşünə bilən, şüuru olan heyvanlar ilə də əksik deyil.

Təhsil alan, lakin tərbiyədən (ailə, cəmiyyətdə özünü aparmaq, insanlara münasibət, rüşvət, təhqir və s) kənar insanlardan uzaq durmaq önəmlidir. Çox önəmli. Yoxsa biz sabah faşist düşərgələrində işgəncə verənlərə, erməni əsirliyində olanlara işgəncə verənlərə eyni düşüncədə olan insanlarla birgə yaşamağa məcbur olacağıq və təbiət öz balansından çıxacaq. Çaqqalın çaqqal, qurdun qurd, şirin şir olduğu təbiəti qurmaq lazımdır. Yoxsa çaqqal özünü şir hesab edib bütün dəyərləri məhv edəcək...