ABŞ prezidenti Donald Trampın ABŞ-da ikinci dəfə prezident olduqdan sonra həyata keçirdiyi proteksionist ticarət siyasətləri səbəbindən yanvarın 20-dən bu yana 17 dollardan çox dəyər itirən Brent markalı neftin barel qiymətinin Çindən atacağı cavab addımları ilə yaxın müddətdə dalğalanacağı gözlənilir.

ABŞ Prezidenti Donald Trampın “qurtuluş günü” olaraq xarakterizə etdiyi bir gündə bir çox ticarət tərəfdaşından idxal edilən mallara ən azı 10 faiz vergi tətbiq edəcəyini açıqlaması ilə qlobal ticarət müharibələrinin dərinləşəcəyi və neft tələbinin məhdudlaşdırılacağı gözləntiləri qlobal neft qiymətlərinə təzyiq etməkdə davam edir.

Tariflər çərçivəsində ABŞ administrasiyası Çindən idxal edilən məhsullara 34 faiz gömrük rüsumu tətbiq etməyi planlaşdırırdı və bunun ardınca Çin ABŞ-ın tarif artımlarına reaksiya göstərərək ölkəyə eyni dərəcədə əlavə rüsum tətbiq edəcəyini açıqladı və bu, aprelin ilk həftəsində “Brent” markalı neftin təxminən 9 faiz dəyər itirməsinə səbəb oldu.

Trampın aprelin ikinci həftəsində Çinin ikitərəfli tariflərə cavab olaraq elan etdiyi 34 faizlik gömrük rüsumlarını geri götürməməsi halında ölkəyə əlavə 50 faizlik gömrük rüsumunun tətbiq ediləcəyinə dair açıqlamaları tələblə bağlı narahatlıqları artıraraq “Brent” neftinin aprelin 7-də 2,2 faiz azalaraq 64,29 dollardan bağlanmasına səbəb olacaq.

Beləliklə, “Brent” nefti 2021-ci ilin avqust ayından bəri ilk dəfə olaraq 65 dollardan aşağı düşüb. Həmin gün Qərbi Texas (WTI) markalı xam neft 2,1 faiz ucuzlaşaraq 60,80 dollar olub.

Çin Ticarət Nazirliyi aprelin 8-də ölkənin ABŞ-ın tarif təhdidinə qarşı “qətiyyətli əks tədbirlər görəcəyini” açıqlayıb və bu, qlobal neft qiymətlərinin dəyər itirməkdə davam etməsinə səbəb olub. Digər tərəfdən, ABŞ rəhbərliyinin Çinin cavab tədbirinə cavab olaraq açıqladığı 50 faizlik əlavə tarifin aprelin 9-da qüvvəyə minəcəyini açıqlaması da qiymətlər üzərində əlavə təzyiq yaratdı.

Həmin gün Brent markalı neftin bir barelinin qiyməti 5 faiz azalaraq 61,36 dollar olub, 2021-ci ilin mart ayından bəri ən aşağı bağlanışını qeydə alıb. WTI də 4,8 faiz azalaraq 57,90 dollara düşüb.

ABŞ və Çin arasında tarif qarşıdurmaları və Neft İxrac Edən Ölkələr Təşkilatı (OPEC) və bəzi qeyri-OPEC hasil edən ölkələrdən ibarət OPEC+ qrupunun hasilatı mərhələli şəkildə artırmaq qərarına sadiq qalacağına dair gözləntilər fonunda qiymətlər bu gün düşməyə davam edir.

Bu gün beynəlxalq bazarlarda “Brent” neftinin bir barelinin qiyməti 2021-ci ilin fevralından bu yana ən aşağı səviyyəsini qeydə alaraq 59,97 dollara düşüb.

Belə ki, ABŞ-da ikinci dəfə prezident olduqdan sonra Donald Trampın həyata keçirdiyi proteksionist ticarət siyasəti nəticəsində neft yanvarın 20-dən bu yana 17 dollardan çox dəyər itirib.

***

ABŞ administrasiyasının aprelin 2-də bir çox ticarət tərəfdaşlarından idxal edilən mallara ən azı 10 faiz vergi tətbiq edəcəyini açıqlaması, qlobal ticarət müharibələrinin dərinləşəcəyi və neft tələbini məhdudlaşdıracağına dair gözləntiləri gücləndirməsi neftin eyni gündə təxminən 1 faiz dəyər itirməsinə səbəb oldu.

Daha sonra OPEC+ qrupunun aprelin 3-də hasilatı mərhələli şəkildə artırmaq qərarına sadiq qalacağı ilə bağlı bəyanatı da tələbin azalması ilə yanaşı, təklifin artıqlaması ilə bağlı narahatlıqları da artıraraq qiymətlər üzərində əlavə təzyiq yaratdı və “Brent” həmin gün dəyərinin 5 faizindən çoxunu itirdi.

Beləliklə, “Brent” nefti 2023-cü ilin oktyabrından bəri ən böyük gündəlik itkisini yaşadı və WTI də həmin gün 5,6 faiz dəyər itirərək 66,33 dollara düşdü.

Bu narahatlıqlara əlavə olaraq, aprelin 4-də Çinin ABŞ-dan idxal etdiyi bütün məhsullara əlavə 34 faiz gömrük rüsumu tətbiq edəcəyini açıqlaması da mümkün qlobal “ticarət müharibəsi” riskini gücləndirərək, neftin qiymətinin 2021-ci ilin avqustundan bəri ilk dəfə 65 dollardan aşağı düşərək 63,85 dollara enməsinə səbəb olub.

“Brent” nefti həmin günü təxminən 6 faiz ucuzlaşaraq 65,74 dollara, “WTI” isə 6 faizdən çox ucuzlaşaraq 62,10 dollara bağladı. Belə ki, “Brent” markalı neft aprelin ilk həftəsində 9,2 faiz dəyər itirərək 65,74 dollara düşüb və 2021-ci ilin avqustundan bəri ən aşağı həftəlik bağlanışını qeydə alıb.

Belə ki, Trampın tarif qərarları və onlara qarşı cavab tədbirləri ilə “Brent” nefti aprelin 2-dən etibarən təxminən 13 dollar dəyər itirib.

***

Norveçdə yerləşən müstəqil tədqiqat təşkilatı “Rystad Energy”nin baş vitse-prezidenti Xorxe Leon öz qiymətləndirməsində qeyd edib ki, gün ərzində neft qiymətlərində enişin müşahidə oluna bilər.

ABŞ-ın ticarət tərəfdaşlarının cavab tədbirlərini qiymətləndirdiyini deyən Leon, “Neft qiymətlərinin yaxın günlərdə dalğalanması gözlənilir, çünki ABŞ-ın ticarət tərəfdaşları tariflərin qüvvəyə minməsi ilə əlaqədar cavab tədbirləri qiymətləndirir”.

Leon, həmçinin mümkün son dəqiqə ticarət razılaşmasının qiymətlərə yuxarı təzyiq göstərə biləcəyini qeyd edərək, “Bu gün qiymətlər üzərində aşağı təzyiq görəcəyimiz ehtimalı var. Brent 60 dolların altına düşsə, təəccüblənmərəm”, – deyib.