vaxtlı-vaxtında oxuyun! Çərşənbə, 16 aprel 2025
1 ABŞ dolları 1 USD = 1.7 AZN
1 Avro 1 EUR = 1.6977 AZN
1 Rusiya rublu 1 RUB = 0.0272 AZN
1 İngiltərə funt sterlinqi 1 GBP = 1.9671 AZN
1 Türkiyə lirəsi 1 TRY = 0.0914 AZN
Seyid Cəfər Pişəvəri (1892 - 1947)

«Haqqı almaq asan bir işdir, onu saxlamaq şərtdir»

Seyid Cəfər Pişəvəri (1892 - 1947)
TƏBİƏT, İQLİM, FƏLAKƏT  
Qonşu qalaktikamız parçalanır 07:11 | 15 aprel 2025 | Çərşənbə axşamı Məqaləyə 22 dəfə baxılıb Şriftin ölçüsü Xəbərin şriftini kiçilt Xəbərin şriftini böyüt

Qonşu qalaktikamız parçalanır

“İlk dəfə əldə edəndə nəticənin səhv ola biləcəyindən şübhələnirdik”

Eltac YÜZBAŞOV

MÖVZU İLƏ ƏLAQƏLİ

Yeni bir araşdırma bizim qalaktikaya (Süd Yolu) qonşu nisbətən kiçik Kiçik Magellan Buludu (KMB) qalaktikasının parçalandığını göstərir. Yeni araşdırmalara görə, Kiçik Magellan Buludu, qonşu qalaktikanın cazibə qüvvəsi ilə dağılır.

Yaponiyanın Naqoya Universitetindən Kenqo Taçihara, “Biz bu nəticəni ilk dəfə əldə etdikdə təhlil metodumuzda bir qüsur ola biləcəyindən şübhələnirdik”, – deyib.

“Ancaq daha yaxından baxdıqda nəticələrin mübahisəsiz olduğunu görəndə heyrətləndik”.

Tədqiqatçıların yaxından izləməyə imkan tapdığı təxminən 7000 kütləvi ulduzdan ibarət KMB ən yaxın qonşularımızdan biridir. Bu ulduzların kütləsi Günəşdən ən azı 8 dəfə böyükdür və cəmi bir neçə milyon il yaşayır və adətən fövqəlnöv partlayışı ilə nəticələnir.

Tədqiqatçılar bu ulduzları izləyərkən, onların qalaktikanın qonşusu olan Böyük Magellan Buludunun (BMB) tərəfindən parçalandığını gördülər.

Taçihara, “KMB-dəki ulduzlar qalaktikanın hər iki tərəfində əks istiqamətlərdə hərəkət edirdilər, sanki bir-birindən uzaqlaşırdılar”, – deyib.

“Bu ulduzların bəziləri BMB-yə yaxınlaşırdı, digərləri isə ondan uzaqlaşırdı. Bu, daha böyük qalaktikanın qravitasiya təsirinə işarə edir”.

Bu gözlənilməz hərəkət BMB-nin KMB-ni cazibə qüvvəsi ilə parçalaması və onun tədricən yox olmasına səbəb olması fərziyyəsini dəstəkləyir.

Tədqiqatçılar KMB-nin fırlanmasını görmədiyini də qeyd ediblər. Tipik olaraq, kütləvi gənc ulduzlar doğulduqları qazla birlikdə hərəkət edirlər, lakin KMB-nin ulduzları bu şəkildə hərəkət etmir, bu da qazın gözlənildiyi kimi fırlanmadığını göstərir.

Bu, təkcə KMB-nin deyil, həm də onun digər qalaktikalarla, o cümlədən bizim qalaktikalarla qarşılıqlı əlaqəsi haqqında yeni anlayışa səbəb ola bilər.

Əlavə tədqiqatlar bizə ilk kainatın şərtlərini və hekayəsini daha yaxşı anlamağa kömək edə bilər. KMB erkən qalaktikalarla bəzi xüsusiyyətləri bölüşdüyü üçün kosmosun indiki zamandan daha gənc olduğunu anlamaqda faydalıdır.

Taçihara, “Biz yaşadığımız qalaktikaya “quş baxışı” ilə baxa bilmirik”, – deyib.

Nəticədə biz ulduzların hərəkətinin təfərrüatlarını yalnız KMB və BMB qalaktikalarında müşahidə edə bilirik. Bu tədqiqat ona görə vacibdir ki, o, ulduzların əmələ gəlməsi prosesini bütün qalaktikada ulduzların hərəkəti ilə bağlı öyrənməyə imkan verir.

“İş The Astrophysical Journal Supplement Series”də dərc olunan “Qaia tərəfindən seçilmiş kütləvi ulduz namizədləri tərəfindən araşdırılan Kiçik Magellan Buludunda qalaktik qarşılıqlılığın sübutları” adlı yeni məqalədə təsvir edilib.