Nuvvuagittuq Yaşıl Daş Kəməri çoxdan qədim qayaları, Kvebekdəki Hudson körfəzinin şərq sahilində zolaqlı boz qaya düzənliyi ilə məşhurdur. Lakin tədqiqatçılar onların tam olaraq neçə yaşında olduqları ilə bağlı fikir ayrılığına düşüblər.

İyirmi il əvvəl tədqiqatlar süxurların 4,3 milyard il ola biləcəyini irəli sürdü və bu, onları Yer tarixinin ən erkən dövrünə aid etdi.

Lakin digər elm adamları fərqli bir metoddan istifadə edərək, bu tapıntıya şübhə ilə yanaşaraq, çirkləndiricilərin qayaların yaşını təhrif etdiyini və onların əslində bir qədər gənc olduğunu, yəni 3,8 milyard il olduğunu iddia etdilər.

Yeni araşdırmada tədqiqatçılar kəmərdən fərqli bir qaya parçasından nümunə götürdülər və əvvəlki iki texnikandan istifadə edərək onun yaşını təxmin etdilər. Onlar bir radioaktiv elementin zamanla digərinə necə çevrildiyini ölçdülər və süxurların təxminən 4,16 milyard yaşında olduğunu müəyyən etdilər.

***

Yer təxminən 4,5 milyard il əvvəl, günəş sistemi yarandıqdan qısa müddət sonra çökən toz və qaz buludundan əmələ gəlib. İbtidai süxurlar tez-tez Yerin hərəkət edən tektonik plitələri tərəfindən əridilib və təkrar emal edilib, bu da onları bu gün səthdə olduqca nadir hala gətirir.

Alimlər Kanadada “Acasta Gneiss” Kompleksi adlanan başqa bir formasiyadan 4 milyard illik süxurlar aşkar ediblər, lakin Nuvvuagittuq qayaları daha da qədim ola bilər.

Yerin ən qədim tarixindən qayaların tədqiqi planetin necə göründüyü, qaynayan maqma okeanlarının tektonik plitələrə necə səbəb olduğu və hətta həyatın necə başladığı barədə fikir yürüdə bilər.

***

Qaya formalaşması İnukjuak qəbiləsinin torpağında yerləşir və yerli İnuit icması əvvəlki səfərlərdən zərər gördüyü üçün alimlərə ərazidən nümunələr götürməyi müvəqqəti olaraq məhdudlaşdırıb.

“Pituvik Landholding Corp.” saytı icmanın rəhbəri Tommi Poliserlə bəzi geoloqların əraziyə baş çəkərkən böyük parçaların olmadığını və bəzi geoloqların onları onlayn satdığını gördüklərini deyib.

Inuit icması tədqiqatçılara onu araşdırmaq imkanı verərkən torpağı qoruyacaq bir əyalət parkı yaratmaq üçün elm adamları ilə işləmək istəyir.

İcma üzvü Poliser, “Bu qayalara çox maraq var, biz bunu başa düşürük. Sadəcə daha çox zərər görmək istəmirik”, – deyib.