Slovakiya Baş naziri Robert Fico ölkəsinin Rusiya qazından asılılığını sonlandırmaq üçün Avropa Birliyi (AB) ilə təcili danışıqlara start verib. Məqsəd, salı gününədək Avropa Komissiyası və AB tərəfdaşları ilə, Rusiyaya qarşı yeni sanksiyalar paketi üzərində razılığa gəlmək və qaz təchizatında fasilə riskinin qarşısını almaqdır.

Vaxt.az-ın məlumatına görə, Slovakiya hazırda AB-nin 18-ci sanksiya paketini bloklayır. Bratislava 2028-ci ildən etibarən Rusiya qazının bütün idxalının dayandırılmasını nəzərdə tutan Komissiya planına qarşı çıxır. Fico bu qərarın Slovakiya iqtisadiyyatı üçün ciddi nəticələr doğura biləcəyini, xüsusilə qaz qıtlığı, qiymət artımı və Rusiya şirkəti “Qazprom” tərəfindən mümkün təzminat tələblərinə səbəb ola biləcəyini vurğulayır.

Robert Fico-nun balans siyasəti

Oktyabr 2023-cü ildə yenidən hakimiyyətə gələn Robert Fico daha praqmatik, hətta Moskva yönlü bəyanatları ilə tanınır. Aİ daxilində Polşa və Macarıstanla birlikdə daha müstəqil mövqe sərgiləyən Bratislava, Rusiyaya qarşı sanksiyalar məsələsində də ehtiyatlı davranır.

Fico hökuməti bir tərəfdən Aİ-nin enerji təhlükəsizliyi siyasətinə uyğunlaşmaq istəyir, digər tərəfdən isə daxili iqtisadiyyatın zərbə almaması üçün maksimal təminatlar tələb edir. Slovakiyanın əsas narahatlığı – qazın kəsilməsi halında yerli sənaye və əhalinin sosial rifahıdır.

Slovakiya üçün Rusiya qazının əvəzlənməsi mümkünmü?

Slovakiya üçün Rusiya qazına alternativlər – LNG (maye təbii qaz) idxalı, Avstriya və Çexiya ilə interkonnektor şəbəkəsi, həmçinin Norveç və Azərbaycanla mümkün qaz tədarük razılaşmalarıdır. Lakin bu alternativlər ya daha bahalı, ya da hələ tam gücü ilə hazır deyil.

AB daxilində enerji xəritəsi dəyişir

Slovakiyanın mövqeyi Avropada enerji üzrə “şərq bloku” ilə “Brüssel xətti” arasında getdikcə dərinləşən fərqlərin göstəricisidir. Polşa, Macarıstan, Slovakiya və hətta bir sıra Balkan ölkələri Rus qazına tam alternativ tapmadan sanksiyaların genişləndirilməsini riskli hesab edir.

Bununla yanaşı, Avropa Komissiyası və Almaniya kimi aparıcı ölkələr, Rusiyaya qarşı uzunmüddətli enerji müstəqilliyi kursundan geri çəkilmək niyyətində deyil.

Nəticə və proqnoz

Slovakiya hökumətinin danışıqlardan istədiyi nəticəni əldə etməsi çətindir. Çünki AB bu mərhələdə geri addım atarsa, enerji strategiyasında ciddi boşluq yaranacaq və Rusiya təzyiqləri qarşısında zəifliləyəcək.

Bununla belə, Slovakiyaya müəyyən texniki güzəştlər, enerji keçidi üçün maliyyə dəstəyi və təxirə salınma kimi kompromis təkliflər verilə bilər. Fico hökuməti də bu diplomatik manevrdən daxili siyasi baxımdan istifadə edə bilər.