Almaniyada Fridrix Merz başçılığındakı hökumət 100-cü gününü tamamladı. Hökumətin ilk aylarına İsrail siyasəti və Federal Konstitusiya Məhkəməsi üzvlərinin seçimi ilə bağlı müzakirələr damğa vurdu.

Fevral 23-də keçirilən erkən seçkilərdən sonra Federal Məclis 6 mayda Xristian Demokrat Birlik (CDU) lideri Fridrix Merzi baş nazir seçmək üçün toplandığında siyasi müşahidəçilər Almaniya demokratiyası üçün “son şans”dan danışırdı. Əvvəlki Sosial Demokrat Partiya (SPD), Yaşıl Partiya və Azad Demokrat Partiya (FDP) koalisiyasında yaşanan uzunmüddətli anlaşmazlıqların cəmiyyəti parçalaya və sağ popülizmi gücləndirə biləcəyi qeyd edilirdi.

Son seçkidə ekstrem sağçı Almaniya üçün Alternativ (AfD) partiyası səsini ikiqat artıraraq 20,8%-ə yüksəlmişdi.

Merzin hökumətindəki CDU-nun qardaş partiyası Xristian Sosial Birlik (CSU) və SPD də bu narahatlıqlara qarşı sabitlik və etibar mesajları verərək vəzifəyə başlamayı planlaşdırırdı. Amma hökumət vəzifəyə başlamamış ilk böhran yaşandı – Merz, öz tərəfindəki itkilərə baxmayaraq Federal Məclisdə baş nazir seçilmədə ilk turda uğursuz oldu. Bu, Almaniya tarixində baş verməyən bir hal idi.

Merz mayın 6-da keçirilən ikinci turda isə baş nazir olaraq seçilməyə nail oldu.

Dünya səhnəsində varlıq, amma diplomatik deyil

100 gün ərzində Merz, xüsusilə xarici siyasətdə varlığını göstərdi. Hətta Xarici İşlər Naziri Yohann Vadepuldan rol aldığı iddiaları yayıldı.

Seçildikdən sonra qısa müddətdə Fransa Prezidenti Emmanuel Makron və Böyük Britaniya Baş naziri Keir Starmer ilə birlikdə Ukraynaya gedərək Prezident Vladimir Zelenski ilə həmrəylik mesajı verdi. İyun başında ABŞ Prezidenti Donald Trampı Ağ Evdə ziyarət etdi və digər ziyarətçilərdən fərqli olaraq isti qarşılandı. Baş nazir Merz, Avropa Birliyi (AB) və NATO zirvələrində də yaxşı təəssürat yaratdı.

Amma diplomatik nəzakətdən uzaq sözləri ilə müzakirələr yaratdı. Məsələn, iyunun 13-də İsrailin İrana hücumu sonrası, “Bu, İsrailin hamımız üçün etdiyi çirkli işdir. Biz də bu rejimdən təsirlənirik. Bu molla rejimi “Hizbullah” və “HƏMAS” ilə birlikdə hücumlar, qətllər və kütləvi qırğınlarla dünyaya ölüm və dağıntı gətirir”. Bu üslub Alman siyasətində reaksiya doğurdu.

İyulun ortasında İsrail hökumətinin son həftələrdə Qəzzada etdiyi hərəkətləri “bəyənmədiyini” və “qəbul edilməz” hesab etdiyini bildirdi. İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahunun Qəzzanın “idarəyə götürülməsi” planı sonrası Alman hökuməti İsrailə gələcəkdə Qəzza üçün istifadə edilə biləcək silahların ixracını dayandıracağını açıqladı.

Bu qərar Merz cəbhəsində böhran yaratdı. CDU və qardaş partiyası CSU-dan tənqidlər gəldi. Merz buna görə tətilini yarıda kəsib kameralar qarşısına çıxaraq, İsrail siyasətinin əsas prinsiplərinin dəyişmədiyini və İsrailə müdafiə üçün yardım etməyə davam edəcəklərini vurğuladı. Bununla yanaşı, İsrail hökuməti ilə Qəzza zolağındakı hərəkətləri ilə bağlı fikir ayrılığı olduğunu qeyd etdi.

Alman hökuməti xarici siyasətdə Türkiyə ilə bağlı da uzun müddətdir gözlənilən qərarı verərək Türkiyəyə “Eurofighter” döyüş təyyarələrinin satışını təsdiqlədi.

Daxili siyasətdə miqrant mövzusu və sərtlik

Daxili İşlər Naziri Alexander Dobrindt (CSU), Almaniya sərhədlərində geri göndərmə tətbiqi ilə qeyri-qanuni miqrasiyanı məhdudlaşdırmaq istədi. Amma sığınacaq sahiblərinin geri qaytarılması AB qanunlarına zidd olduğu üçün tənqidlərə səbəb oldu.

Almaniya sərhədlərində nəzarətləri bərpa etdikdən sonra Polşa da öz sərhədlərində nəzarət tətbiq edərək, hər iki tərəfdə uzun tıxaclar meydana gəldi.

Dobrindt, tənqidlərə baxmayaraq sərt miqrasiya siyasətini müdafiə etdi:

“AB dünyaya açıq bir bölgədir. Biz dünya açıq bir bölgə olmağa davam edəcəyik. Amma qanunsuz insan qaçaqçıları və cinayət qruplarının bölgəmizə kimlərin girəcəyinə qərar verməsini istəmirik. Siyasi qərarların Avropaya gəlməyin qanuni yollarını müəyyən etməsini istəyirik, bunu cinayət qruplarına buraxmaq istəmirik”.

Borclanma və iqtisadi qərarlar

Yeni hökumət, vəzifəyə başlamazdan əvvəl iqtisadiyyatda böyük sürpriz etdi: Müxalif Yaşıl Partiya ilə Federal Məclisdə üçdə iki çoğunluğu təmin edərək Almaniyanın sərt borc qaydalarını yumşaltdı. Beləcə, ölkə gələcək illərdə 500 milyard avro əlavə qaynağa malik oldu. Bu vəsaitlə Alman ordusunun modernləşdirilməsi, infrastrukturun yenilənməsi, yeni yolların tikilməsi və iqlim tədbirləri planlaşdırılır.

SPD-li Maliyyə Naziri Lars Klinqbeyl bu qərarı açıqlayaraq bildirdi: “OECD, Beynəlxalq Valyuta Fondu (IMF), Avropa Komissiyası və G7 son illərdə Almaniyaya daha çox yatırım etməyi və borc qaydalarını elastikləşdirməyi tövsiyə etdi. Bu, əvvəllər mümkün deyildi. Amma indi parlamentdə bu məhdudiyyətləri aradan qaldırdıq və ölkəmizin gələcəyə hazır olması üçün heç olmadığı qədər güclü yatırım edirik.”

LGBT+ bayrağı və parlament müzakirələri

Keçən illərdə Türkiyədəki “Onur Yürüyüşü” olaraq bilinən “Christopher Street Day” tədbirində Reyxstaq binasına LGBT+ bayrağı asılırdı. Bu il yeni Federal Məclis Prezidenti Culia Klökner (CDU) bunu qadağan etdi.

17 may Homofobiya ilə Mübarizə Günündə bayrağın dalğalanmasına icazə verilmədi. Baş nazir Merz isə Klöknerin qərarını müdafiə etdi: “Federal Məclis sirk çadırı deyil ki, istədiyin bayrağı dalğalandırasan. Yalnız illik 17 may günü göy qurşağı bayrağı dalğalanır. Digər günlərdə Almaniya və Avropa bayrağı dalğalanır”.

Federal Konstitusiya Məhkəməsi üzvlərinin seçimi

Anlaşmazlıqlara baxmayaraq, hökumətin işləri ilk başda problemsiz irəlilədi. Amma yaz tətilindən əvvəl Federal Məclis yeni hakimləri seçmək istədi. Əvvəllər hökumət partiyaları bu mövqeləri uzlaşma ilə doldurmağa çalışmışdı.

Bu dəfə bir çox mühafizəkar deputat SPD-nin namizədi Frauke Brosis-Qersdorfu seçmədi. Xüsusilə sağçı sosial media platformalarında Brosius-Qersdorf üçün qaralama kampaniyaları yürüdülmüşdü.

Hakim seçiminin ləğvindən sonra SPD hökumətdə ciddi etibar itkisi qeyd etdi. Brosius-Qersdorf isə namizədlikdən çəkildi. Bu müzakirələr yaz tətilindən sonra da gündəmdə olacaq, çünki SPD yeni namizəd tapmalıdır.

Bu mübahisələr hökumətin 100 günlük fəaliyyətini hələlik kölgələyir.