İnvestorların ABŞ-ın İrandakı nüvə hədəflərinə endirdiyi zərbələrə reaksiyası fonunda neft qiymətləri yüksəlib və birjalar ucuzlaşıb. İran və İsrail bu gün səhər raket buraxılışlarını davam etdirib, investorlar isə həftə sonu İrana ABŞ-ın zərbələrinə reaksiya veriblər.

Bakı vaxtilə 09:15-də “Brent” markalı neftin qiyməti təxminən 1,53 faiz artaraq barrel üçün 79 dollara, WTI (West Texas Intermediate) nefti isə 1,48 faiz artaraq 76 dollara yaxınlaşıb. Azərbayanın yüngül “Azeri Light” nefti 84 dolların üzərində ticarət edilir. 

Dünən ABŞ qüvvələri İranın üç nüvə və hərbi obyektinə hücum edib. Tramp deyib ki, Tehranın nüvə silahına sahib olmasına icazə verilməməlidir.

İran prezidenti Məsud Pezeşkian ölkənin “heç vaxt zülm və zülmə təslim olmayacağını” deyib, İranın xarici işlər naziri Abbas Arakçi isə Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə görüşmək üçün Moskvaya gedib.

“S&P 500” fyuçersləri 0,13 faiz azalaraq 6 010,25, “Dow Jones Industrial Average” fyuçersləri isə 0,2 faiz azalaraq 42 431,00 səviyyəsinə enib. “Nasdaq” fyuçersləri bazar ertəsi səhər saatlarında 0,18 faiz ucuzlaşaraq 21 804,50-yə düşüb.

Asiya ticarətində Tokionun “Nikkei” 225 indeksi 0,19 faiz azalaraq 38 331,12, Seulun “Kospi” indeksi 0,3 faiz azalaraq 3 012,88, Avstraliyanın “S&P/ASX 200” indeksi 0,37 faiz azalaraq 8 474,40 bənd təşkil edib.

Honq-Konqun “Hang Seng” və Şanxay “Kompozit” İndeksi 0,35 faiz artaraq 23,611,68 və 0,13 faiz artaraq 3,364,29-a kimi müsbət ərazidə olub.

İyunun 13-də İsrailin İrana hücumundan sonra kəskinləşən münaqişə İranın əsas neft istehsalçısı olduğu üçün neftin qiymətinin artmasına səbəb olub.

Ölkə həm də dünyanın xam neftinin böyük hissəsinin axdığı dar Hörmüz boğazından keçir.

***

İnvestorlar narahatdırlar ki, Tehran qonşu ölkələrdə neft infrastrukturunu bombalamağa və ya tankerlərin Hörmüz boğazından keçməsinə mane ola bilər.

Gəmiçilik şirkəti “Maersk”, dünən boğazda fəaliyyətini davam etdirəcəyini söylədi: “Biz bölgədəki xüsusi gəmilərimiz üçün təhlükəsizlik riskini davamlı olaraq izləyəcəyik və lazım gələrsə, əməliyyat tədbirləri görməyə hazırıq”.

“Bloomberg”in tərtib etdiyi gəmi izləmə məlumatlarına görə, iki supertanker, “Coswisdom Lake” və “South Loyalty”, dünən Hörmüz boğazında dönüş etdi.

İndi bu, Tehranın ABŞ və İsrailin hücumlarına qarşı aqressiv mövqe tutmasından, yoxsa daha diplomatik cavab verməsindən asılıdır.

İran mina qoymaqla və ya gəmilərə hücum edib onları ələ keçirməklə su yolunu bağlamağa cəhd edə bilər. Belə olan halda belə, ABŞ donanmasının sərt cavab verməsi ehtimalı var, yəni neft qiymətlərindəki artım davam edə bilməz.

Bəzi analitiklər də düşünürlər ki, İran çətin ki, su yolunu bağlasın, çünki ölkə bu marşrutdan öz xam neftini, əsasən də Çinə daşımaq üçün istifadə edir və neft rejimin əsas gəlir mənbəyidir.

Tehran boğazı bağlaya bilsə, bu, daşıdığı malların daha geniş qiymət artımına gətirib çıxaracaq, potensial olaraq ABŞ-da deflyasiya prosesini çətinləşdirəcək və faiz dərəcələrini daha uzun müddət yüksək saxlayacaq.

Bu gün səhər Tramp İranda rejim dəyişikliyi ehtimalını da gündəmə gətirib.

ABŞ prezidenti “Truth Social”da deyib: “Əgər indiki İran rejimi İranı yenidən böyük edə bilmirsə, niyə rejim dəyişmir?”

Vitse-prezident Ceyms Vens daha əvvəl demişdi ki, administrasiya İranda rejim dəyişikliyinə can atmır.