ABŞ-da “dəhşət bakteriyaları”nın səbəb olduğu infeksiyaların sayı son illərdə kəskin artıb. ABŞ Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzinin (CDC) yeni hesabatına görə, 2019–2023-cü illər arasında belə infeksiyalar 70%-ə yaxın yüksəlib.

Tədqiqatçılar bazar ertəsi “Annals of Internal Medicine” jurnalında dərc edilən məqalədə qeyd ediblər ki, bu artışa müalicəsi çətin olan NDM geninə sahib bakteriyalar səbəb olur. Alimlər bildiriblər ki, bu infeksiyalara qarşı yalnız iki antibiotik təsirli olur, onların da bahalı olması və yalnız damar daxilinə (IV) tətbiq edilməsinin vacibliyi vəziyyəti daha da ağırlaşdırır.

Əvvəllər bu genə malik bakteriyalar əsasən xaricdə tibbi yardım alan azsaylı xəstələrlə əlaqələndirilirdi. Lakin indi ABŞ-dakı yoluxma halları son illərdə beş dəfədən çox artıb.

Emori Universitetinin yoluxucu xəstəliklər üzrə tədqiqatçısı Devid Vays, “ABŞ-da NDM-lərin yüksəlişi ciddi təhlükədir və çox narahatedicidir”, – deyib.

CDC-nin alimləri bildiriblər ki, bir çox insanın bu bakteriyaların müəyyən olunmayan daşıyıcıları olması ehtimalı var və bu da onların cəmiyyətdə yayılmasına şərait yarada bilər.

Hesabatın müəlliflərindən Maroya Volters qeyd edib ki, vəziyyət ölkə üzrə həkim kabinetlərində də özünü göstərə bilər və illərdir adi, asan müalicə olunan sidik yolu infeksiyaları kimi xəstəliklər xroniki problemə çevrilə bilər.

Antimikrob müqaviməti bakteriya və göbələk kimi mikroorqanizmlərin onları məhv etmək üçün hazırlanmış dərmanlara qarşı davamlılıq qazanması ilə yaranır. Antibiotiklərin düzgün istifadə edilməməsi, natamam və ya lazımsız reseptlər mikrobları gücləndirərək bu artışın əsas səbəblərinə çevrilib.

Son illərdə CDC geniş spektrli antibiotiklərə davamlı “dəhşət bakteriyaları”na dəfələrlə diqqət çəkib. Buraya ağır infeksiyaların müalicəsində son çıxış yolu kimi istifadə edilən karbapenem qrupundan antibiotiklər də daxildir.

Alimlər karbapenemə davamlı bakteriyalarla bağlı məlumatları test və hesabat aparan 29 ştatdan toplayıblar.

Bu ştatlarda 2023-cü ildə ümumilikdə 4 341 karbapenemə davamlı bakteriya infeksiyası qeydə alınıb ki, onlardan 1 831-i NDM növü olub. Yoluxanlardan neçəsinin öldüyü açıqlanmayıb.

2019-cu ildə karbapenemə davamlı infeksiyaların göstəricisi hər 100 min nəfərdə 2-dən bir qədər az idisə, 2023-də bu rəqəm 100 mində 3-ü keçib – 69%-lik artım. NDM halları isə təxminən 0,25-dən 1,35-ə qalxıb ki, bu da 460%-lik artım deməkdir.

Araşdırmada iştirak etməyən Vaşinqton Universitetinin alimi Ceyson Bernhem bildirib ki, artım çox güman ki, COVID-19 pandemiyası ilə əlaqədardır: “Pandemiya zamanı antibiotik istifadəsinin kəskin artdığını bilirik, bu da yəqin ki, davamlılığın yüksəlməsinə təsir göstərib.”

Alimlərin sözlərinə görə, bir çox ştat halları tam test etmir və hesabat vermir. Test aparan ştatlarda da yoluxmalar əsasən ağır xəstəxana pasiyentləri arasında müşahidə olunur. Bir çox xəstəxanada isə müəyyən genetik davamlılıq növlərini müəyyən etmək üçün lazım olan testlər mövcud deyil.

Bernhem qeyd edib ki, CDC-nin Kaliforniya, Florida, Nyu-York və Texas kimi ən sıx əhalisi olan ştatlardan məlumatı yoxdur. Bu isə o deməkdir ki, ABŞ-dakı real yoluxma sayı “qətiyyən olduğundan az qiymətləndirilir”.

Bu, artış barədə xəbər verən ilk araşdırma deyil. İyun ayında yayımlanan başqa bir CDC hesabatında 2019–2024-cü illərdə Nyu-Yorkda NDM hallarında artım qeydə alınıb.