ABŞ-ın keçmiş prezidenti Co Baydenə prostat xərçənginin aqressiv forması diaqnozu qoyulub. ABŞ-da xəstəliyin niyə bu qədər gec diaqnoz qoyulması ilə bağlı mübahisələr olub. Bəs niyə Baydenin prostat xərçənginə gec diaqnoz qoyuldu?

Urologiya doktoru Əmrə Salabaş, "Əslində prostat xərçənginin diaqnostikası və skrininqində ediləcək ilk test qanda PSA (prostat spesifik antigen) yoxlanılacaq. Bu son dərəcə sadə və sürətli testin yaş qrupu üçün yüksək olması prostat MRT və prostat xərçəngi üçün biopsiya kimi qabaqcıl testlər üçün zəmin hazırlayır. Ancaq son zamanlarda onun bioloji və prostat müayinəsi edildiyi açıqlandı. Aqressiv metastatik xərçəng diaqnozu qoyulan 82 yaşına qədər son 10 ildə prostatla bağlı heç bir test aparılmayıb”, – deyib.

***

Doktor Salabaş, ailəsində prostat xərçəngi və ya BRCA mutasiyaları olan risk qrupuna daxil olan xəstələrdə skrininqin 40 yaşında başlaması lazım olduğunu vurğuladı.

“Normal insanlar da 50 yaşından başlayaraq ən azı iki ildən bir prostat xərçəngi üçün yoxlanılmalıdır. Urologiya təlimatları 70-75 yaşdan sonra müraciət edən kişilərdə PSA-nın yoxlanılmasını tövsiyə etmir. Baydenin problemi məhz buradan başlayıb. 72 yaşından sonra onun üçün PSA testləri dayandırıldı, buna görə də prostat xərçənginin aqressiv növünün diaqnozu qoyula bilərdi, xərçəng erkən diaqnozla müalicə oluna bilərdi. Radioterapiya və ya fokus terapiyası xəstəliyin ən azı digər orqanlara yayılmasının qarşısını alır”.

Salabaş, həmçinin kişilərdə PSA müayinəsinin dayandırılması tövsiyəsinin gözlənilən ömür uzunluğunun 10 ildən az olmasına əsaslandığını vurğulayaraq, "Ancaq insan ömrünün artması ilə həm təlimatlarımızı, həm də vərdişlərimizi yenidən nəzərdən keçirməliyik. Buradan öyrənməli olduğumuz ən vacib dərs odur ki, hər müayinə və müalicə səbirli olmalı və hər kəsə uyğun olmamalı və ümumi qaydalar insan mərkəzli olmalıdır”, – deyib.

Beləliklə, PSA testi nədir?

PSA testi qanda "Prostata Xüsusi Antigen" adlanan zülalın səviyyəsini ölçən sadə bir qan testidir. Bu protein prostat vəzi tərəfindən istehsal olunur və adətən qanda aşağı səviyyədə olur. Ancaq prostat vəzində prostat böyüməsi, iltihab və ya xərçəng kimi problem olduqda, PSA səviyyəsi arta bilər.

Türkiyədə və dünyada kişilərdə ən çox rast gəlinən xərçəng növlərindən biri olan prostat vəzi xərçəngi xüsusilə 50 yaş və üstü kişiləri təhdid edir. Səssiz irəliləməsi ilə tanınan bu xəstəlik erkən diaqnoz qoyulmazsa, həyati təhlükə yarada bilər.

Prostat xərçəngi nədir?

Prostat xərçəngi kişi reproduktiv sistemində sidik kisəsinin bir qədər aşağıda yerləşən prostat vəzində inkişaf edən bədxassəli hüceyrə böyüməsidir. Prostat xərçəngi ümumiyyətlə yavaş böyüyən xərçəng növüdür, lakin bəzi hallarda da sürətlə yayılmağa meylli ola bilər.

Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, prostat xərçəngi ilkin mərhələdə simptomlar göstərməyə bilər. Ancaq gələcəkdə aşağıdakı simptomlar müşahidə edilə bilər:

Xüsusilə gecə tez-tez sidiyə çıxma

İdrar və ya aralıq sidiyə çıxmaqda çətinlik

Sidikdə qan

Qasıq bölgəsində narahatlıq və ya ağrı

Beldə, kalçada və ya budda davamlı ağrı

Ereksiya problemləri

***

ABŞ-ın keçmiş prezidenti Co Baydenə aqressiv prostat xərçəngi diaqnozu qoyulduğu və xərçəngin onun sümüklərinə keçdiyi bildirilir. Yazılı açıqlamada 82 yaşlı Baydenin sidik şikayətləri səbəbilə müayinə olunduğu və prostat vəzində düyün aşkarlandığı bildirilib. Analizlərdə, xərçəng hüceyrələrinin görünüşünü 1 ilə 10 arasında qiymətləndirən Baydenin “Gleason” balının 9 olduğu ifadə edilib.

Baydenin sümüklərinə yayılan prostat xərçəngi diaqnozu ABŞ-da geniş müzakirələrə səbəb olub.