Avropa Birliyi (AB) daxili siyasi reklamların şəffaflığını və məqsədli yerləşdirilməsini tənzimləyən TTPA – “Transparency and Targeting of Political Advertising” qaydaları 2025-ci il 10 oktyabr tarixindən tam tətbiq olunacaq. Bu qaydalar nəticəsində “İnstagram”, “Facebook”, “Threads” və “WhatsApp” kimi platformaları idarə edən nəhəng “Meta Platforms” şirkətinə AB daxilində siyasi, seçki və ictimai məsələlərə aid bütün reklamlara oktyabr ayından etibarən icazə verilməyəcək.

“Meta”nın bloq yazısında bildirilir ki, TTPA yeni tələblər çərçivəsində “önlənilməz əməliyyat çətinlikləri və hüquqi qeyri-müəyyənliklər” yaradır. Şirkət vurğulayır ki, bu komplekslik “reklam verənlər və platformalar üçün tətbiq edilə bilməyən səviyyədədir”.

Reklam sahəsində əvvəlki şəffaflıq təcrübəsi və yeni problem

“Meta” bildirir ki, 2018-ci ildən etibarən siyasi reklamlarda şəffaflığı təmin edən sistemlər (reklam verənlərin identifikasiyası, “paid for by” etiketi, açıq reklam kitabxanası) mövcuddur. Lakin yeni qaydalar bu mexanizmləri yetərsiz edir və daha geniş tələblər müəyyən edir – sponsor məlumatı, seçim/ləğv/təhlükə hədəf dairəsi, reklam xərci və istifadə olunan hədəfləmə üsulları kimi elementlər aydın qeyd edilməlidir.

Uyğun olmayan hallarda şirkətlər illik qlobal dövriyyənin 6 faizə qədər cərimə ilə üzləşə bilər. “Meta” qeyd edir ki, bu qərar AB xaricində siyasi müzakirələrə və məzmun paylaşımına mənfi təsir etməyəcək – ancaq siyasi reklamların yayımlanmasına son qoyulacaq.

Niyə bu addım atıldı: “Meta” və “Google” nümunəsi

“Meta” və “Google” hər ikisi son illərdə AB-nin bu sahədəki tənzimləmələri ilə qarşılıqlı münaqişə şəraiti yaşayır. “Google” da ötən il oxşar səbəblərdən AB daxilində siyasi reklamları dayandıracağını açıqlamışdı.

“Meta” da bu addımı platforma istifadəçilərinin reklam marağının zəifləməsi ehtimalını və məzmunun uyğun olmayacağı üçün edib.

Avropa Komissiyası Rəqəmsal Xidmətlər Qanunu (DSA) çərçivəsində platformaları dezinformasiyaya və saxta reklam siyasətinə qarşı məsuliyyətlə yanaşmağa məcbur edir. 2024-cü ilin aprel ayından etibarən “Meta”nın “Facebook” və “İnstagram” platformalarına rəsmi araşdırmalar başlanıb və proses hələ də davam edir.

Ayrıca 6 dekabr 2024 tarixində Rusiya təlimatı nəticəsində Rumıniyada TikTok-da yayılan manipulyasiya səbəbindən bir seçkinin ləğv olunması EU daxilində siyasətçi reklamlarla bağlı narahatlığı artırıb.