ABŞ-da aşağı məşğulluq artımı, artan işsizlik nisbəti və ölkə iqtisadiyyatının güclənməsi ilə bağlı narahatlıqlar səbəbiylə ayın əvvəlində vurulan indekslər avqust ayını qazancla bağladı.

ABŞ Federal Ehtiyat Sistemi (FED) iyulun son günündən etibarən sentyabr ayından etibarən faiz endirimlərinə yaşıl işıq yandırsa da, ölkədə açıqlanan məlumatlar resessiya qorxularının aktiv qiymətlərinə təsir etməsinə səbəb olub.

FED-in son iclasında uçot dərəcəsini 23 ilin ən yüksək səviyyəsi olan 5,25-5,50 faiz səviyyəsində sabit saxlamaq qərarı qiymət artımları baxımından ehtiyatlı yanaşma olsa da, açıqlanan məşğulluq məlumatları bunun işçi qüvvəsi bazarı üçün riskli ola biləcəyini ortaya qoydu.

Avqustun 2-də ölkədə açıqlanan məlumatlara görə, ABŞ-da kənd təsərrüfatı xaricində məşğulluq iyul ayında gözləntilərin altında 114 min nəfər artıb.

ABŞ-da işsizlik səviyyəsi iyulda 4,1 faizdən 4,3 faizə yüksəlib. Ardıcıl 4 aydır artan işsizlik səviyyəsi bu dövrdə 2021-ci ilin oktyabr ayından bəri ən yüksək səviyyəyə çatıb. Bazar gözləntilərinin üzərində olan işsizlik səviyyəsinin iyun ayında olduğu kimi bu dövrdə də yüzdə 4,1 olacağı gözlənilirdi.

Məşğulluq məlumatları əmək bazarında gözləniləndən daha sürətli pisləşməyə işarə etsə də, bazarlarda iqtisadiyyatın tənəzzülə sürüklənəcəyinə dair narahatlıqlar artıb.

***

ABŞ iqtisadiyyatında əhəmiyyətli bir yerə sahib olan sənaye sektorunun performansına işıq tutan məlumatlar, bazarlarda narahatlıqların artmasında da təsirli oldu.

İstehsal sektorundakı daralma və əmək bazarındakı yavaşlama göstəricilərindən sonra faiz endirimlərinin sentyabr ayında başlayacağı müəyyən edilsə də, FED-in addımlarının böyüklüyü ilə bağlı suallar meydana çıxıb.

ABŞ iqtisadiyyatının tənəzzülə sürüklənəcəyi qorxusu güclənəndən sonra qiymətlər FED-in sentyabrda daha aqressiv faiz endirimi edə biləcəyi aydınlaşmağa başlayıb.

***

Avqustun ilk günü Nyu-York fond bazarı iqtisadiyyatın gözləniləndən daha çox yavaşlaya biləcəyi ilə bağlı narahatlıqlar səbəbindən kəskin enişlə bağlanıb.

Məşğulluq artımının gözləntilərin altında olması narahatlıqları daha da artırdı və indekslər avqustun 2-ni mənfi zonada tamamladı.

Ayın ilk 2 günündə indekslərdəki itki “Dow Jones”da 2,7 faiz, “S&P 500”də 3,2, “Nasdaq”da isə 4,7 faiz olub.

Balans mövsümü səhm və sektor bazlı dəyişkənliyin yüksək qalmasına səbəb olsa da, texnologiya ehtiyatlarında azalmalar diqqətəlayiq idi.

Avqustun 5-də Asiya bazarındakı inkişaflar səbəbiylə tarixi satış təzyiqi ilə üzləşən “Dow Jones” və “S&P 500” indeksləri ayın ən aşağı bağlanış dəyərlərini qeyd ediblər. “Nasdaq” indeksi də avqustun 7-də ayın ən aşağı səviyyəsində bağlanıb.

İndekslər ayın ən aşağı bağlanış qiymətlərinə düşdükdə, iyuldakı zirvələrindən müvafiq olaraq 6 faiz, 8,5 faiz və 13 faiz azalıb.

***

FED rəsmilərinin mesajları və ABŞ-da açıqlanan işsizlik müavinəti müraciətlərinin azalması bazarlardakı tənəzzül narahatlıqlarını bir qədər azaldıb.

Bu narahatlıqlar azaldıqca, səhm bazarları avqustun 8-dən sonra bərpa olunmağa başlayıb.

Avqustun 12-si həftəsində ölkədə açıqlanan məlumatlar istehsalçı və istehlakçı qiymətlərindəki artım tempinin yavaşladığını və pərakəndə satışın güclü qaldığını göstərərək bazarlardakı müsbət atmosferi dəstəkləyib.

Açıqlanan müsbət məlumatlarla “Dow Jones” indeksi 5 günlük, “S&P 500” və “Nasdaq” indeksləri isə 8 günlük qazanc seriyasına imza atdı.

Həmin həftənin cümə günü Cekson Hole İqtisadi Siyasət Simpoziumunda çıxış edən FED sədri Cerom Pauell, siyasətə düzəliş etməyin vaxtının gəldiyini söyləyib.

Pauellin faiz endirimlərinin başlayacağına işarə etməsi ilə indekslərdə həftəlik qazanc “Dow Jones”da yüzdə 1,3, “S&P 500”də yüzdə 1,5 və “Nasdaq”da yüzdə 1,4-ə yaxınlaşıb.

***

Avqustun son həftəsində ABŞ iqtisadiyyatının ikinci rüb artım məlumatları və şəxsi istehlak xərcləri təqib edilərkən, çip şirkəti “Nvidia”nın maliyyə nəticələri də investorların diqqət mərkəzində olub.

Avqustun 28-də bazarlar bağlandıqdan sonra açıqlanan balans hesabatında “Nvidia”, 28 İyulda sona çatan 3 aylıq dövrdə gəlirinin 122 faiz artaraq 30 milyard dollarlıq rekord səviyyəyə çatdığını bildirib.

Gəlirləri bazar gözləntilərini aşsa da, “Nvidia” səhmləri azalarkən, bəzi böyük texnologiya və yarımkeçirici şirkətlərin səhmlərindəki enişlər də diqqət çəkdi.

ABŞ-da Ümumi Daxili Məhsul bu ilin ikinci rübündə illik hesablamada 3 faiz artıb. Sözügedən dövrdə artım məlumatlarına yuxarıya doğru bir revizyon edilərkən, keçən ay dərc edilən aparıcı məlumatlar ölkə iqtisadiyyatının ikinci rübdə yüzdə 2,8 artacağını proqnozlaşdırmışdı.

Dünən (avqustun 30-da) açıqlanan və FED tərəfindən inflyasiya göstəricisi olaraq qiymətləndirilən əsas şəxsi istehlak xərcləri qiymət indeksi iyul ayında gözləntilər daxilində aylıq 0,2 faiz, illik bazda isə 2,6 faiz artımla gözləntilərin altında qalıb.

Bu inkişaflarla avqustun 30-da 41.563,08 bal ilə bağlanış rekordunu yeniləyən “Dow Jones” indeksi ay ərzində cəmi 1,8 faiz yüksəlib.

“S&P 500” indeksi avqust ayında 2,3 faiz dəyər qazanarkən, “Nasdaq” indeksi bəzi texnologiya səhmlərindəki satış təzyiqinə baxmayaraq, ayı təxminən 0,7 faiz artımla tamamlayıb.