Hinduların əcdadlarının türklər olması ilə bağlı müxtəlif iddialar irəli sürülsə də, hər iki cəmiyyətin əfsanələri arasında oxşarlıqlar diqqəti çəkir.

Türklərin və yerli amerikalıların əfsanələrindəki, onların əl işlərinin motivləri və sözləri arasında oxşarlıqlar, qədim dövrlərdə 12 heyvandan ibarət təqvimdən istifadə olunması bu iki cəmiyyətin bir-birinə bağlı olub-olmaması tədqiqatçıların marağına səbəb olur.

Bu yaxınlarda Nyu Yorkda keçirilən “Türklər və qızıldərililər arasında ortaq bağlar” adlı konfransda iki xalq arasında çox maraqlı oxşarlıqların olduğu bir daha ortaya çıxdı. Bu mövzuda yazılan kitablar və elmi araşdırmalar da bənzər məqamlara çəkir.

Əskişəhər Osmanqazi Universiteti Sosial Elmlər İnstitutunda Arzu Yetimin hazırladığı “Türk və yerli Amerika mifologiyalarında insan-təbiət münasibətləri” adlı magistr dissertasiyasında hər iki cəmiyyətin əfsanələrindəki eyniliklərə yer verilir.

Tezisdə yerli amerikalılarda “təbiətə hörmət” anlayışının qədim türk inanclarında da görüldüyü vurğulanır və müxtəlif elmi araşdırmaların Berinq boğazı vasitəsilə Amerika qitəsinə köç edən icmaların bu bölgəyə şamanizmi gətirdiyinə dair müxtəlif elmi araşdırmaların ortaya çıxdığı diqqətə çatdırılır.

Xəstəliyə şəfa tapmaq və bu zaman qalan qoruyucu ruhu geri qaytarmaq, tanrılara qurban kəsmək kimi müxtəlif dini mərasimləri yerinə yetirmək vəzifəsini üzərinə götürən şamanların hər iki cəmiyyətdə son dərəcə imtiyazlı yeri olduğu bildirilir.

Suyun gücü türklər və qızıldərililər üçün eynidir

Suyun həyatverici gücünə və təmizlənməsinə inanc həm türk, həm də yerli Amerika mifologiyalarında olduğu halda, Kaliforniya Maidu və Uinton hindularının mifologiyasında ölümün olmadığı bir dövrdə insanların “həyat suyu”nda üzərək gəncliklərini bərpa edə bildikləri bildirilir.

Bunun bənzəri Türk mifologiyasında “can suyu” kimi tərənnüm olunur. Əfsanələrdə suyun bəzən ölüləri dirildərək xəstələrə şəfa verdiyi, bəzən də yaşlılara gənclik bəxş etdiyi qeyd edilir.

Qeyd edilir ki, daşlar həm türk, həm də yerli Amerika mifologiyasında müqəddəs sayılan maddələr arasındadır.

Dakota qızıldərililərinin müqəddəs varlıqların ən qədimi olduğuna inandıqları daşlardan buxar hamamlarında müalicə məqsədilə istifadə etdikləri, türk mifologiyasında daşların müalicəvi məqsədlə istifadəsinə dair nümunələrin olduğu bildirilir.

Onun “Əcdadların izi ilə” adlı əsərində də Saha Siredə (Yakutiya) müqəddəs kimi tanınan və xüsusi hörmətə malik “serge” adlanan qütblərin Şimali Amerika qızıldərili totemləri ilə oxşar olduğu, türklərin və hinduların şamanist inancında heyvanların son dərəcə əhəmiyyətli və imtiyazlı yeri olduğu qeyd edilir.

Qəhrəmanlıq hekayələri

Bildirilir ki, qəhrəmanlıq anlayışı və qəhrəmanlıqlar nəticəsində qazanılan ləqəblər türklər və yerli amerikalılar arasında paraleldir.

Dədə Qorqud boylarındakı “Dəli Domrul” ilə Amerikanın tanınmış qəhrəmanı “Dəli Atı” arasında oxşarlığın hər iki cəmiyyətdə “təhlükədən çəkinməyən igid insan” mənasında işlədildiyi diqqətə çatdırılır.

İnancda oxşarlıqlar

Nurhan Toprakın 1998-ci ildə Qazi Universiteti Sosial Elmlər İnstitutunda hazırladığı digər bir magistr dissertasiyası hər iki cəmiyyətin mifologiyalarındakı oxşarlıqlara işarə edir.

Türklərin qədim dini olan şamanizm prinsipləri ilə yerli amerikalıların inancları arasındakı oxşarlıqlar belə sıralanır: “Göy tanrısına inam, kainatın və insanın tək bir tanrı, tanrılar və ruhlar, yer-su tanrıları, ayinlər aparan və şər ruhları qovan şamanlar tərəfindən yaradıldığına inam, odun müqəddəsliyi və müqəddəs ocaqlar ətrafında ayinlər yerinə yetirilməsi, şamanların ruhlarla ünsiyyət qurması, şənliklər, qurban kəsilən heyvanların daxili orqanlarına görə, yağış və yağış dualarının müqəddəsliyi, nikah və doğum mərasimləri, ölüm və ölülərə pərəstiş, əcdad ruhlarının müqəddəsliyi, tanrının arzularını yuxu vasitəsilə insanlara bildirməsi və s. inanclar”.