Finlandiyanın Turku Universitetinin tədqiqatçıları nənə və babaların yeniyetmələrin həyat keyfiyyətinə qoruyucu təsirini göstərən mühüm tapıntılar əldə ediblər.

11-16 yaşlı 1566 ingilis və uelsli yeniyetmənin 2007-ci il məlumatlarının təhlili göstərdi ki, xüsusilə nənələrin aktiv iştirakı erkən travmanın mənfi təsirlərini azaldır.

“Sain et Naturel” qəzetində yer alan xəbərə görə, nənə və babası ilə birlikdə yaşayan və ya həyatlarında baba və babası olmayan iştirakçılar araşdırmaya daxil edilməyib. Beləliklə, uzaq, lakin müntəzəm nəsillərarası əlaqənin təsiri təcrid olundu. Yeniyetmələrin emosional və davranış halları davranış skrininq sorğusu ilə ölçüldü.

Turku Universitetinin aparıcı tədqiqatçısı, Samuli Helle deyir: “Nənələrin olması uşaqlarda çətin ilkin təcrübələrin təsirini azaldır. Bu dəstək sadəcə dərhal deyil, həm də uzunmüddətli davamlılığı təmin edir”.

Tədqiqat zamanı müşahidə olunub ki, müntəzəm uşaq baxımı, mənəvi dəstək və maddi yardım kimi müxtəlif formalarda olan bu diqqət gənclərin streslə mübarizə qabiliyyətini gücləndirib.

Digər tərəfdən, oxşar qoruyucu təsir babalarda qeyd edilə bilməzdi.

Bu, nənə fərziyyəsi kimi tanınan təkamül nəzəriyyəsinə uyğun gəlir. Nəzəriyyəyə görə nəvə baxımında fəal iştirak edən nənələr qızlarının məhsuldarlığını dolayı yolla artırmaqla nəslin davamlılığına töhfə verirlər.

***

Mütəxəssislər bu tapıntıların ümumi tendensiyanı əks etdirdiyini və hər ailədə fərqli dinamikanın rol oynaya biləcəyini vurğulayırlar. “Nənələrin dəstəyi güclü tamponlama effekti versə də, erkən travmanın bütün izlərini silmək kifayət deyil. Qoruyucu təsir nə qədər güclü olsa da, hərtərəfli ailə dəstəyi davamlı rifah üçün vacibdir”, – deyə Helle xəbərdarlıq edir.

Uşaqlıqda mənfi təcrübələr – bu amillərə sui-istifadə, laqeydlik, məişət zorakılığı və ya yoxsulluq daxildir. Psixiatrlar bildirirlər ki, bu cür təcrübələr beynin inkişafına təsir edir, stress reaksiyasını pozur, sonrakı yaşlarda psixi və fiziki sağlamlığı təhlükə altına alır.

Uzunmüddətli perspektivdə travma depressiya, narahatlıq, maddə asılılığı və ürək xəstəliyi riskini artıra bilər. Buna görə də uşaqların güclü dəstək şəbəkəsi ilə böyüməsi çox vacibdir.

Uşaqların Psixi Sağlamlığı Fondundan Uitni Raqlin Biqnol deyir: “Sabit, təhlükəsiz münasibətlər uşaqların çətinliklərin öhdəsindən gəlmək qabiliyyətini artırır. Bu şəbəkədə nənə və babaların oynadığı rol əvəzsizdir”.

Mütəxəssislər nəsillərarası bağları gücləndirmək üçün müntəzəm ünsiyyət, aktiv dinləmə və sevgi dolu yanaşmaları tövsiyə edirlər. Rutinlər yaratmaq, gözləntiləri aydınlaşdırmaq, ailə ənənələrini bölüşmək və çətin anlarda onların yanında olmaq uşağın şəxsiyyət və aidiyyət hissini gücləndirir. Beləliklə, nənə və babaların təklif etdiyi sabitlik – gənclərin əqli möhkəmliyini artıran ən möhkəm təmələ çevrilir.