Şampan və digər qazlı şərabların tıxacını butulkanın boğazında saxlayan metal karkasa nə deyilir, bilirsinizmi? Müzle.

Bəs o, nə zaman meydana gəldi və əvvəllər butulkanın tıxacını çölə itələyən təzyiqə qarşı necə mübarizə aparırdılar?

Yəqin siz də belə hallarla qarşılaşmısınız: tıxacın üstündəki məftil çıxarılan kimi tıxac özü atılır və butulkadan “fontan” kimi şərab çıxır. Butulkanın içində əmələ gələn karbon qazı təzyiqi 6 atmosferə qədər çatır və tıxac 80 km/saat sürətlə atıla bilər! Ona görə də müzle olmadan mümkün deyil.

Müzle (fransızca muselet) sözü museler – yəni “ağızlıq taxmaq” sözündən gəlir. Bu metal karkas mexaniki müqavimət yaradır və tıxacın yerində qalmasını təmin edir.

XVII əsrə qədər müzlelərə ehtiyac yox idi – bütün şərablar sadə, qazsız (sakit) olurdu. 1662-ci ildə ingilis alim Kristofer Merret kəşf etdi ki, şəraba şəkər əlavə edildikdə fermentasiya başlayır və karbon qazı əmələ gəlir – bu da şərabı qazlı edir.

Rahib Dom Pyer Perinyon hamını məhz özünün şampanı kəşf etdiyinə və ilk dəfə məftillə tıxacı bağlamağı düşündüyünə inandırmağa çalışsa da, faktlar bunu təsdiqləmir.

Şampan şərabı doğrudan da Fransanın şimal-şərqində yerləşən Şampan bölgəsində yaranıb. Ancaq yerli anbarlar bu içkidən çox zərər gördülər: məlum oldu ki, şampanı sadə şərab kimi saxlamaq mümkün deyil – tıxaclar dərhal çıxır, butulkalar partlayırdı. Tıxacları iplə bağlamağa çalışdılar, amma bu üsul uğursuz idi. Belə bağlama texnikası məhsul itkisinə, işçilərin yaralanmasına və şərabçının reputasiyasının ləkələnməsinə səbəb olurdu.

Vəziyyəti dəyişən sənayeləşmə oldu. 1844-cü ildə fransız şərabçısı Adolf Cekson ilk müzle modelini təqdim etdi: qalın dəmir məftil və kiçik metal parçası – bu tıxacı güclü təzyiq altında belə etibarlı şəkildə yerində saxlaya bilirdi.

İlk dəfə bu məftilli sistemi Pommeri şərab evi tətbiq etdi. Əvvəlki müzlelər müasirindən bir az fərqlənirdi – onların yalnız 3 “ayağı” var idi. Sonradan başa düşüldü ki, 4 “ayaqlı” model daha etibarlıdır.

İlk vaxtlar müzlelər əl ilə qurulurdu. Lakin 1855-ci ildə Nikez Petijan adlı şəxs bütün şərabçıların yardımına yetişdi: o, tıxacların bağlanması üçün mexaniki qurğu patentləşdirdi. Bu cihaz sıxma gücünü 10 dəfə artırırdı. Beləliklə, tıxac daha etibarlı hala gəldi.

Müasir müzle aşağıdakılardan ibarətdir:

Butulkanın boğazını bərk qucaqlayan məftil halqa;

Halqadan yuxarıya doğru gedən dörd “ayaq”;

Yuxarıda olan və adətən 6 dəfə burulması lazım olan məftil;

Üstündə istehsalçının loqosu olan folqa diski.

Bir maraqlı fakt: müzledəki məftilin uzunluğu tez-tez 52 sm olaraq göstərilir, amma bu tam dəqiq deyil. Ümumiyyətlə, uzunluq orta hesabla 50–55 sm arası dəyişə bilər.