vaxtlı-vaxtında oxuyun! Çərşənbə, 12 mart 2025
1 ABŞ dolları 1 USD = 1.7 AZN
1 Avro 1 EUR = 1.6977 AZN
1 Rusiya rublu 1 RUB = 0.0272 AZN
1 İngiltərə funt sterlinqi 1 GBP = 1.9671 AZN
1 Türkiyə lirəsi 1 TRY = 0.0914 AZN
Hüseyn Cavid (1882 - 1941)

«İdealsız nicat ümidi-məhal...
«İttihad!» İştə ən böyük ideal!
Səni qurtarsa, qurtarır birlik,
Çünki birlikdədir fəqət dirlik!»

Hüseyn Cavid (1882 - 1941)
MÜTALİƏ  
14:02 | 14 fevral 2025 | Cümə Məqaləyə 444 dəfə baxılıb Şriftin ölçüsü Xəbərin şriftini kiçilt Xəbərin şriftini böyüt

XIV əsr qətliam

Yəhudiləri vəba epidemiyasında günahlandırıb kütləvi qırdılar

Y.CƏFƏRLİ

MÖVZU İLƏ ƏLAQƏLİ

1347-ci ildən etibarən Avropanı dəhşətli vəba pandemiyası bürüdü. Onmilyonlarla insan bu xəstəliyin qurbanı oldu. Avropa əhalisinin ən azı 1/3 qədər azaldığı ehtimal edilir.

XIV əsr insanı xəstəlik qarşısında aciz idi və yalnız Tanrıya yalvarmaqla özünə nicat axtarırdı. Dualar kömək etməyəndə isə niyə kömək etməməsi haqqında düşünülməyə başlanıldı. Kimisi bunu günahların müqabilində Tanrının göndərdiyi cəza kimi yozdu. Kimisi də, bir çox hallarda olduğu kimi, səbəb olaraq yəhudiləri gördü.

Yəhudilər arasında yoluxma və ölüm halları daha az idi. Bir versiyaya görə, buna səbəb onların daha qapalı yaşamaları, şəxsi gigiyena qaydalarına daha ciddi əməl etmələri idi. Başqa versiyaya görə isə I qan qrupuna malik olan şəxslər vəbaya daha həssas idilər, yəhudilər arasında da həmin qan qrupuna daha az rast gəlinirdi.

Xristianlar arasında yəhudilərin çayları və quyuları zəhərləməsi haqqında şayiələr yayıldı. Papa VI Klimentin yəhudilərin günahkar olmaması, xəstəliyin yəhudilər yaşamayan şəhərlərə də yayılması barədə elanının da xeyri olmadı.

1348-ci ilin aprelində Tulonda 40 yəhudi öldürüldü. Daha sonra Barselonada, Sürixdə, Zalsburqda, Münhendə və başqa şəhərlərdə qətliamlar oldu. Qurbanların sayı hər dəfə artırdı. 1349-cu ilin yanvarında Bazeldə 600 yəhudi öldürüldü. Nəhayət, fevralın 14-də Strasburqda ən azı 900 nəfər diri-diri yandırıldı, qalanları isə şəhərdən qovuldular. Qətliamlar bundan sonra da davam etdi.

Amma yəhudilərin nə qovulması, nə öldürülməsi vəbanı ortadan qaldırmadı. Pandemiya 1353-cü ilə qədər sürdü.

Həmin dövrdə bəzi Avropa monarxları yəhudilərə sığınacaq verdilər. Onlardan biri də Polşa kralı III Kazimir idi. “Şindlerin siyahısı” filmində yəhudi talanı başlayan parçanın əvvəlində bu barədə danışılır.