Son günlər Hindistanla Pakistan arasında münasibətlər sürətlə gərginləşir. Hərbi və diplomatik sahədə baş verən hadisələr bu iki nüvə dövlətini açıq qarşıdurmaya yaxınlaşdırır. Mövcud vəziyyətə əsasən regional və qlobal nəticələrə malik ola biləcək bir böhranla üz-üzəyik.

Hindistanın Vikrant aviadaşıyıcısını yerləşdirməsi — Hindistanın Qərb sahillərində, yəni Pakistanla dəniz sərhədlərinə yaxın ərazilərdə “INS Vikrant” adlı aviadaşıyıcını yerləşdirməsi əhəmiyyətli hərbi siqnaldır. Bu, Hindistanın dəniz üstünlüyünü təmin etməyə və ehtimal olunan münaqişəyə hazırlaşdığına işarə edir.

Pakistanın raket sınaqları və hərbi təlimləri — Pakistanın eyni coğrafi zonada – Ərəb dənizində raket sınaqları keçirməsi və 24–25 aprel tarixlərində genişmiqyaslı dəniz təlimləri planlaşdırması bu gərginliyə cavab xarakteri daşıyır. Bu təlimlər həm suüstü, həm də sualtı qüvvələri əhatə edir, bu da Pakistanın müdafiə hazırlıqlarını artırdığını göstərir.

İqtisadi və hava əlaqələrinin kəsilməsi — Pakistanın Hindistanla bütün ticarəti, o cümlədən tranzit əməliyyatlarını dayandırması, hava məkanını Hindistan təyyarələrinə bağlaması və eyni zamanda Hindistanın Pakistan vətəndaşlarını ölkədən çıxarması iki ölkə arasında diplomatik münasibətlərin faktiki olaraq dondurulduğunun göstəricisidir.

Təhlükəsizlik ritorikasının sərtləşməsi — Baş nazir Narendra Modinin “Hindistan hər bir terrorçunu cəzalandıracaq, onları dünyanın sonuna qədər izləyəcəyik” bəyanatı artıq vəziyyətin təkcə siyasi və hərbi deyil, həm də ideoloji və milli təhlükəsizlik müstəvisinə keçdiyini göstərir.

Sərhəd insidenti və lokal toqquşma riski yüksəkdir. Həm Hindistan, həm də Pakistan sərhəd zonalarında hərbi texnika və canlı qüvvə yerləşdirməyə başlayıb. Növbəti günlərdə Kəşmir bölgəsində ya sərhəd pozuntusu, ya da pilotsuz uçuş aparatları vasitəsilə birbaşa təxribat ehtimalı güclənir. Bu, lokal, lakin yüksək intensivlikli toqquşmalara səbəb ola bilər.

İqtisadi və diplomatik əlaqələrin tam kəsilməsi baş verə bilər. Mövcud gedişat iki ölkənin səfirliklərinin bağlanması ilə nəticələnə və beynəlxalq vasitəçiliyə ehtiyac yarada bilər. Bu da regional sabitliyə zərbə vurar və qlobal gücləri – xüsusilə ABŞ, Çin və Rusiya kimi aktorları prosesə cəlb edə bilər.

Nüvə təhlükəsi və regional sabitlik problemi. Hindistan və Pakistan nüvə silahına sahib ölkələrdir və qarşılıqlı təhlükə ritorikasının artması, istər-istəməz dünya ictimaiyyətində “taktiki nüvə silahlarının istifadəsi” kimi qorxulu ssenariləri gündəmə gətirir. Bu baxımdan BMT və regional təşkilatların təcili vasitəçilik səyləri qaçılmaz görünür.

Hazırkı vəziyyət göstərir ki, Hindistan və Pakistan arasında münasibətlər yenidən “partlayış nöqtəsi”nə çatıb. Bunu əvvəlki Kəşmir münaqişələri və 2019-cu ildəki Balakot hadisələri ilə müqayisə etmək olar. Lakin bu dəfə risklər daha çoxdur – həm texnoloji, həm də siyasi baxımdan. Sürətlə eskalasiya edən böhran təkcə Cənubi Asiyanı deyil, qlobal təhlükəsizlik sistemini də təhdid edir.

Aydın görünür ki, qarşıdakı günlərdə atılacaq istənilən addım – istər hərbi, istər diplomatik – prosesin istiqamətini tamamilə dəyişə bilər. Ona görə də, beynəlxalq ictimaiyyətin, xüsusilə də BMT-nin və ŞƏT-in bu gərginliyə dərhal reaksiya verməsi zəruridir.

Azərbaycan perspektivindən baxsaq, regionda sabitliyin pozulması Cənubi Asiya ilə artan ticarət və enerji əlaqələrimizi də mənfi təsirə məruz qoya bilər. Ona görə də Azərbaycan, qlobal stabilliyin tərəfdarı kimi, bu gərginliyin diplomatik yollarla həll olunmasını dəstəkləməlidir.