Su borularından sızan epoksi örtük səbəbiylə kran suyunda aşkar edilən hormon pozucu “BisfenolA” xüsusilə isti su sistemlərində sağlamlıq riski yarada bilər.

Laboratoriya analizləri göstərir ki, kran suyu gözlənildiyi qədər təmiz olmaya bilər. Ştutqart Kimya və Baytarlıq Tədqiqat İnstitutunun (CVUA) məlumatına görə, su borularının daxili səthindəki epoksi qatran örtüklərindən süzülmüş “BisfenolA” (BPA) hormon sisteminə təsir edən və reproduktiv toksikant olan bir maddə olaraq krandan su ilə qarışa bilər.

BPA hansı şərtlərdə sərbəst buraxılır?

İsti su borularında epoksi qatran örtüyü, xüsusilə yüksək temperaturda BPA-nın buraxılmasını artıra bilər. Soyuq suda ümumiyyətlə aşağı olsa da, isti sistemlərdə aparılan tədqiqatların 30µg/L-dən çox, bəzi mənfi nümunələrdə isə 280µg/L BPA ölçdüyü bildirilir.

BPA Endokrin pozan kimyəvi maddələr (EDC) arasındadır və hormon sistemi ilə qarşılıqlı əlaqədə olur. Heyvanlar üzərində aparılan təcrübələrdə reproduktiv sistemdə və qaraciyər-böyrəkdə toksik təsirlər müşahidə edilir. Avropa Kimya Agentliyi (ECHA) 2017-ci ildə BPA-nı "xüsusi narahatlıq doğuran maddə" kimi təsnif edir.

Onun mənbəyi nədir və istehlakda nə qədər risk var?

CVUA analizlərinə görə, kran suyu BPA-nı özündən götürmür, boruların daxili örtüyündən alır. Bu epoksi örtük xüsusilə köhnə binalarda istifadə olunur və hələ sistematik nəzarət və ya dəqiq qanunvericilik yoxdur. Bu barədə Avropa ölkələrində yeni qaydalar planlaşdırılır, lakin birbaşa boru örtükləri ilə bağlı məhdudiyyətlər hələ də gözləməkdədir.

Nə etmək olar?

Evdə isti su (çay, qəhvə, yemək) istifadə edərkən kranı bir müddət açıb ilk çıxan suyu atmaq məsləhətdir. Xüsusilə səhər saatlarında və ya uzun müddət istifadə edilməyən borulardan suyun bu şəkildə təmizlənməsi BPA-nın təsirini azalda bilər.