Dünyada göbələk infeksiyalarında ciddi artım olsa da, ABŞ-ın Davis Kaliforniya Universitetinin iki yoluxucu xəstəlik mütəxəssisi təhlükəyə diqqət çəkib.

Corc Tomson və Angel Desay “New England Journal of Medicine”də dərc olunan məqalədə, zərərli göbələkləri öldürmək üçün hazırlanmış yeni kənd təsərrüfatı dərmanlarının insanlarda və heyvanlarda təhlükəli infeksiyaların müalicəsini çətinləşdirə biləcəyi barədə xəbərdarlıq etdilər.

Hazırda göbələklər bütün dünyada böyük sağlamlıq və iqtisadi problemlər yaradır. Kənd təsərrüfatında və tibdə istifadə edilən göbələk əleyhinə dərmanlar kritik olsa da, bu komponentlərin həddindən artıq və plansız istifadəsi göbələklərin müqavimət göstərməsinə səbəb ola bilər. Mütəxəssislərin fikrincə, bu vəziyyət insanlarda heç bir nəticə vermədən müalicələrin effektsiz olmasına səbəb ola bilər.

Tompson və Desay, göbələklər və bakteriyalar kimi patogenlərə qarşı mübarizədə daha vahid “bir sağlamlıq” yanaşmasının qəbul edilməli olduğunu bildiriblər. Bu yanaşma insan, heyvan və ətraf mühitin sağlamlığının qarşılıqlı əlaqəsini vurğulayır.

Tompson, heyvandarlıqda antibiotiklərin geniş istifadəsi nəticəsində yaranan müqavimət problemini əsas gətirərək, "Antibiotiklərə qarşı müqavimət kimi təhlükələr, antimikrob maddələrdən şüurlu şəkildə istifadə etməli olduğumuzu daim xatırladır", – deyib.

"Ətraf mühitdə istifadə edilən antifungal maddələrlə bağlı oxşar narahatlığımız var".

İqlim dəyişikliyi və səyahət

İqlim dəyişikliyi, küləyin istiqamətləri və qlobal hərəkətlilik də göbələklərin yayılmasını asanlaşdırır. Bundan əlavə, səyahət edən insanlar, köçəri heyvanlar və çirklənmiş əşyalar patogenləri müxtəlif bölgələrə daşıya bilər.

Son illərdə insanlarda ciddi infeksiyalara səbəb olan göbələk növlərinin sürətlə artması müşahidə olunur. Müalicəsi çətin olan bir nümunə “Candida auris”dir. Bu göbələyin insan hüceyrələrinə oxşar quruluşu səbəbindən müalicədə istifadə edilən dərmanlar ciddi yan təsirlərə səbəb ola bilər. Üstəlik, klinik istifadədə çox az təsirli antifungal olduğundan, müqavimətin inkişafının qarşısını almaq böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Məqalə müəllifləri göbələk əleyhinə müqavimətin istifadə olunan dərmanların miqdarı ilə birbaşa əlaqəli olduğunu bildirərək, pestisidlərin hazırlanması və istifadəsinin qlobal şəkildə əlaqələndirilməsini tələb ediblər.

Tompson və Desay həmçinin vurğulayıblar ki, milli və beynəlxalq tənzimləyici orqanlar arasında birgə qərar qəbuletmə prosesləri uzunmüddətli perspektivdə xərcləri azalda və davamlı patogenlərin sürətlə yayılması nəticəsində yarana biləcək daha böyük risklərin qarşısını ala bilər.