vaxtlı-vaxtında oxuyun! Çərşənbə, 12 mart 2025
1 ABŞ dolları 1 USD = 1.7 AZN
1 Avro 1 EUR = 1.6977 AZN
1 Rusiya rublu 1 RUB = 0.0272 AZN
1 İngiltərə funt sterlinqi 1 GBP = 1.9671 AZN
1 Türkiyə lirəsi 1 TRY = 0.0914 AZN
Məhəmməd Hüseyn Şəhriyar (1906 - 1988)

«Yetər İran odlarından
od ələndi başımıza,
Dur ayağa! Ya azad ol,
ya tamam yan, Azərbaycan!»

Məhəmməd Hüseyn Şəhriyar (1906 - 1988)
MÜTALİƏ  
21:29 | 12 fevral 2025 | Çərşənbə Məqaləyə 246 dəfə baxılıb Şriftin ölçüsü Xəbərin şriftini kiçilt Xəbərin şriftini böyüt

İnqilabın ikinci adamı

Ölkəsindən əksinqilabçı kimi sürgün edilən, dünyada isə inqilabçı kimi tanınan bolşevik

Y.CƏFƏRLİ

MÖVZU İLƏ ƏLAQƏLİ

Lev Trotski bolşeviklər arasında Lenindən sonra ikinci adam sayılırdı. Amma Leninin ölümündən sonra başlayan hakimiyyət mübarizəsində Stalin qalib gəldi. Trotski hakimiyyətə gətirdiyi partiyadan 1927-ci ilin noyabrında xaric olundu və Alma-Ataya sürgün edildi. 15 ay sonra isə SSRİ-dən qovuldu.

12 fevral 1929-cu il. SSRİ-dən sürgün olunan Lev Trotski arvadı və böyük oğlu ilə İstanbula gəlir və bir müddət sonra Mərmərə dənizində Şahzadə adalarının ən böyüyü olan (adından da bilindiyi kimi) Böyükadadakı indi uçulmuş evdə məskən salır.

Onun Böyükadada məskunlaşması yəqin ki, təhlükəsizliklə bağlı idi. İstanbulda xeyli rus monarxisti vardı və onlar Trotskiyə nifrət edirdilər. Adaya nəzarət etmək daha asandır.

Trotski burada həm təşkilati işlərlə, həm də yazı-pozu ilə məşğul olur. Bir müddət Berlində, nasistlərin hakimiyyətə gəlişindən sonra Parisdə çıxan “Müxalifətin bülleteni” adlı qəzet təsis edir. Hələ Alma-Atada başladığı “Mənim həyatım” əsərini bitirir. Daha sonra “Rus inqilabının tarixi”, “Stalin saxtakarlıq məktəbi” kitablarını yazır. Bu kitablar, xüsusən də “Mənim həyatım” və “Rus inqilabının tarixi” dünyanın bir çox ölkələrində çap olunur və müəllifə xeyli qazanc gətirir.

Trotski Avropa ölkələrindən birinə köçmək istəyirdi. Amma SSRİ-də əksinqilabçı, bütün dünyada isə qatı inqilabçı kimi tanınan şəxsə sığınacaq vermək istəyən ölkələr çox deyildi. Nəhayət, 1933-cü ildə Fransadan viza alır və iyunun 17-də Böyükadanı tərk etdi. Sonra Norveçə gedir. Axırda Meksikada məskunlaşdı və 1940-cı ildə burada öldürülür.

Türkiyədə daha çox “Troçki evi” kimi tanınan evin əsl adı Sivastopol Köşküdür. Adanın Hamlacı küçəsində yerləşir. Uçulmuş vəziyyətdə olsa da qapısında “özəl mülkdür, icazəsiz girilməz” yazılır. Amma bəzi həvəskarlar girib foto, videoçəkiliş aparırlar. Ev haqqında məlumat azdır. Onun 1850-ci illərdə bir erməni tacir tərəfindən tikildiyi söylənilir.