May ayında isti dalğası zamanı Qrenlandiyanın buz təbəqəsi orta göstəricidən 17 dəfə daha sürətli əriyib.

“World Weather Attribution” (WWA) elm şəbəkəsi bildirib ki, “Bu may ayında İslandiya üzərində müşahidə olunan temperatur rekordları qırıb. 1991-2020-ci illərin may ayındaki orta gündəlik maksimum temperaturdan 13 dərəcədən çox isti idi”.

Meteorologiya institutunun məlumatına görə, may ayında ölkə üzrə meteostansiyaların 84 faizində rekord temperatur qeydə alınıb.

WWA bildirib ki, Qrenlandiyanın şərqində istilik dalğası zamanı ən isti gün sənayedən dövründən əvvəlki (19-cu əsr) iqlimdən 3,9 dərəcə isti olub.

***

Şəbəkə əlavə edib ki, İslandiya və Qrenlandiyada bu ilin may ayında müşahidə edilən rekord temperatur yalnız 100 ildə bir dəfə baş verə bilər.

İsti dalğalar Qrenlandiya və İslandiya kimi soyuqlara uyğunlaşdırılmış bölgələrdə unikal təsirlərə malikdir.

“Qrenlandiya və İslandiyada infrastruktur soyuq hava üçün qurulub, yəni isti dalğası zamanı buzların əriməsi daşqınlara səbəb ola bilər və yollara və infrastruktura zərər verə bilər”, – “WWA” deyib.

***

Mayın 15-də İslandiyada havanın temperaturu 26 dərəcəni keçib, bu region üçün olduqca qeyri-adi hadisədir. İslandiyada yollar təhlükəli sürücülük şəraiti yaradıb. Qrenlandiyada isə yüksək temperatur dəniz buzunun parçalanmasına səbəb olub, ovçuluq, balıqçılıq və səyahətdən asılı olan icmaları təhdid edir.

“WWA”nın təhlili iqlim dəyişikliyinin təsirini vurğulayıb, orta temperaturun 3°C daha yuxarı olduğunu deyib.

İqlim modelləri temperaturun yüksəlməsini düzgün qiymətləndirməsələr də, proqnozlar qlobal istiləşmənin 2,6°C-yə çatması ilə belə hadisələrin iki dəfə daha çox və hətta daha da isti ola biləcəyini göstərir.

***

May ayında 26,6°C-lik yeni temperatur rekordu Şərqi İslandiyanın Egilsstaoir şəhərində qeydə alınıb və indiki iqlim şəraitində təxmini geri dönüş müddəti təxminən 110 ildir. Qeyd edək ki, indiki şəraitdə və şərtlərdə geri dönüş demək olar mümkün deyil. Yalnız istixana qazı tullantılarını azaltmaqla ehtimal etmək olar.

Həm Qrenlandiya, həm də İslandiya, iqlimə uyğunlaşmanı getdikcə aktuallaşdıran artan temperatur və dəyişkən yağış sxemləri kimi daha geniş Arktika meyllərini yaşayır. İslandiya infrastruktura və sosial sistemlərə diqqət yetirən iqlimə uyğunlaşma planlarını rəsmiləşdirərkən, Qrenlandiya da istiliyi ictimai sağlamlıq təhlükəsi kimi nəzərdən keçirməyə başlayır.