Alimlər Antarktida ətrafındakı okeanın gözlənilmədən duzlulaşdığını və dəniz buzlarının rekord sürətlə əriməsinə səbəb olduğunu açıqlayıblar.

Yeni peyk məlumatlarına görə, 2015-ci ildən Antarktida Qrenlandiya ölçüsündə dəniz buzunu itirib və o, geri qayıtmayıb. Bu, son on ildə ən böyük qlobal ekoloji dəyişiklikdir.

Normalda buzların əriməsi dəniz suyunu şirinləşdirirdi, amma bu dəfə əksinə oldu. Dənizin səthi duzlulaşır ki, bu da istiliyi dərindən səthə çəkərək buzun əmələ gəlməsinin qarşısını alır. Bu, buzların əriməsini sürətləndirən güclü əks əlaqə dövrəsi yaradır.

“Sauthempton” Universiteti, Barselona Ekspert Mərkəzi və Avropa Kosmik Agentliyindən olan tədqiqatçılar yeni peyklər və sualtı robotlar vasitəsilə 15 il ərzində Cənub okeanında temperatur, duzluluq və buz dəyişikliklərini izləyiblər. Tapıntılar 2015-ci ildə okean səthində duzluluğun kəskin şəkildə artdığını və buz itkisi ilə üst-üstə düşdüyünü ortaya qoydu.

Normalda soyuq, şirin su daha isti, duzlu dərin suyun üstündə oturur və istiliyin səthə çatmasının qarşısını alır. Bununla belə, səth suları duzlulaşdıqca, daha da ağırlaşır və batır, istiliyi dərinliklərdən yuxarıya aparır. Bu, dəniz buzunu aşağıdan əridir, hətta qışda da buz əmələ gəlməsini çətinləşdirir.

Dəniz buzu təkcə yerli ekosistemlər üçün deyil, həm də qlobal iqlim üçün vacibdir. Buz günəş işığını kosmosa əks etdirən nəhəng güzgülər kimi fəaliyyət göstərir. Buzsuz qalan səthlər daha çox istiliyi udur, qlobal istiləşməni sürətləndirir, fırtınaları gücləndirir və dəniz səviyyəsinin qalxmasına səbəb olur.

***

İmperator pinqvinləri kimi buz üzərində çoxalan heyvanlar və balinaların əsas qidası olan kril kimi canlılar buzların əriməsi ilə yox olmaq təhlükəsi ilə üzləşirlər.

Alimlər Antarktidadakı bu dəyişikliyin gözlənildiyindən daha sürətli və fərqli şəkildə irəlilədiyini bildirirlər. Hazırkı iqlim modelləri ərimənin səth sularını şirinləşdirəcəyi fərziyyəsinə əsaslanırdı. Lakin duzluluğun artması bu gözləntiləri təkzib etdi.

Tədqiqatçılar vurğulayırlar ki, bu tapıntılar iqlim modellərini yeniləməlidir. Üstəlik, peyklər və okean ölçmə şəbəkələri üçün resursların pozulması təhlükəsi elmi ictimaiyyətin bu dəyişikliyə nəzarət etmək qabiliyyətini təhlükə altına qoyur. Alimlər xəbərdarlıq edirlər ki, “bu siqnallara əməl etməsək, bizi gözləyən dəyişikliklərə hazırlıqsız qalacağıq”.