ETH Zurich-dən bir araşdırma qrupu Antarktidadakı qalın buz təbəqəsinə 500 metr qazaraq, altındakı quruya çataraq əhəmiyyətli bir kəşf edib. “Biz quyunun sonunda su tapdıq və kameramızla burada, açıq dənizdən 400 kilometr aralıda lobster sürüsünü müşahidə etdik”, – komanda deyir. Bu yaxınlarda başqa bir komanda Antarktidada bir aysberqin dərinliklərinə nəzər salıb.

***

Qazma Antarktida tədqiqatlarında yeni bir mərhələ kimi qiymətləndirilir. Tədqiqatçılar suyun qalın buz təbəqəsinin altından axdığından çoxdan şübhələnirdilər, lakin bu suyun hərəkəti sirr olaraq qalır. Qazma ilə ilk dəfə okeanla qovuşduğu yerdə buzaltı su axınını birbaşa tədqiq etmək mümkün olub.

***

Buz altında suyun varlığı artıq peyklər sayəsində məlum idi. Qərbi və Şərqi Antarktidada yüzlərlə göl aşkar edilmişdi. Bu suyun bir hissəsi yer qabığının istiliyindən əmələ gəlir. Lakin ilk dəfədir ki, bu suya birbaşa çatılıb və analiz edilib. Komanda suyun temperaturu, duzluluğu və hissəciklərin miqdarını ölçüb. "Bu axın sürətli çaya bənzəmir, daha çox sakit su sistemidir və daha çox dəniz suyundan ibarətdir", – tədqiqat qrupunun açıqlamasında deyilir. Qazma işlərinin aparıldığı Kamb buz axınının altından az miqdarda şirin suyun dənizə doğru hərəkət etdiyi müəyyən edilib. Nəticələr “Nature Geoscience” jurnalında dərc olunub.

***

Tədqiqat qrupu həmçinin müəyyən edib ki, bu buzaltı su axını zamanla böyük dalğalanmalar göstərir. "Bu su, yəqin ki, yuxarıdakı buzlaqaltı göllərdən gəlir. Bu göllər müntəzəm dövrlərlə dolub boşalır. Belə olduqda, su seli dənizə axır”, – komanda izah edib. Belə böyük daşqınların hər on ildə bir dəfə baş verdiyi düşünülür.

Antarktida dünyanın ən böyük səhrası kimi təsvir edilir və onun şelf buzlaqları qurudakı buz axınlarını dənizdən uzaq tutmağa kömək edir və ərimə prosesini yavaşladır. Buzaltı su axınları şelf buzlaqlarının əriməsində mərkəzi rol oynayır. Tapıntılar bu ərimə proseslərinin daha dəqiq modelləşdirilməsi və dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi ilə bağlı daha dəqiq proqnozlar üçün çox vacibdir.