Getdikcə daha çox gəncə bağırsaq xərçəngi diaqnozu qoyulur və bu xəstəliyin səbəbini araşdıran tədqiqatçılar bəzi cavablar əldə ediblər.

Xərçəng tədqiqatlarında yeni bir şübhə ön plana çıxıb. Uşaqlıqda müəyyən “E. Coli” bakteriyaları ilə erkən yoluxmalar yetkinlik dövründə bağırsaq xərçəngi riskini əhəmiyyətli dərəcədə artıra bilər. Bunu San Dieqodakı Kaliforniya Universitetinin apardığı və “Nature” elmi jurnalında dərc olunan beynəlxalq araşdırma üzə çıxarıb.

“E. Coli” əslində bağırsaqlarımızın təbii sakinidir. Əksər növlər zərərsiz və hətta faydalıdır. Ancaq bəziləri təhlükəli toksin kolibaktini istehsal etmək üçün istifadə etdikləri "pks" adlı bir gen bölgəsini daşıyırlar.

***

Tədqiqatçılar 11 ölkədən olan 981 kolorektal xərçəng xəstəsinin genetik materialını təhlil ediblər və SBS88 və ID18 mutasiya imzalarını – kolibaktinin daha əvvəl ortaya çıxmasının göstəricilərini – təəccüblü tezliklə tapıblar. Bu mutasiyalar xüsusilə 40 yaşından əvvəl kolorektal xərçəng diaqnozu qoyulmuş xəstələrdə aşkar edilib. Yaşlı xəstələrlə müqayisədə bu xəstələrdə mutasiyalar 3,3 dəfə daha tez-tez baş verib.

Araşdırmalara görə, kolibaktin istehsal edən “E. coli" xərçəngin inkişafını əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirə bilər. Bağırsaq xərçənginin inkişafında əsas amil olan APC geni xüsusilə təsirlənir. Normalda bu gendə mutasiyalar yalnız yetkinlik dövründə baş verir. Lakin erkən infeksiyalar onların uşaqlıqda inkişafına və sonradan daha tez şişlərə səbəb ola bilər.

***

Təsirə məruz qalan bakteriyalar orqanizmə az bişmiş mal əti, çiy süd və ya çirklənmiş yarpaqlı tərəvəzlər kimi çirklənmiş qidalar vasitəsilə daxil olur. Yemək hazırlayarkən pis gigiyena da rol oynayır.

Yeni bir araşdırma göstərir ki, xərçəngin səbəbləri əvvəllər düşünüldüyündən daha erkən yaşlarda ortaya çıxa bilər. Uşaqlıqda kolibaktin kimi DNT-yə zərər verən bakteriyalarla təmasda olan hər kəs bağırsaq xərçəngi riskini artıra bilər.

Bununla belə, ekspertlər ehtiyatlı olmağın vacibliyi barədə xəbərdarlıq edirlər. London Elm Media Mərkəzinin epidemioloqu Culian Peto tədqiqatın metodoloji zəif tərəflərini qeyd edib. O, fərziyyəni təsdiqləmək üçün daha çox şiş nümunələrinin təhlil edilməsinin lazım olduğunu bildirib.

Londondakı Xərçəng Tədqiqatları İnstitutundan Trevor Qraham da tələsik nəticələrə gəlməməyi məsləhət görür. Bağırsaqda “pks” pozitiv “E. coli”ni xüsusi olaraq axtarmaq və onunla mübarizə aparmaq məntiqli olsa da, bunun həqiqətən xərçəngin qarşısının alınması üçün ağlabatan bir tədbir olub-olmadığını dəqiqləşdirməyi məsləhət görüb.