Alimlər Cənubi Amerika ölkəsi Boliviyada 250 min ildir püskürməyən, lakin on illərdir püskürmə əlamətlərini göstərən Uturuncu vulkanının sirrini açıblar.

“ABC News”un məlumatına görə, “Zombi” vulkanı kimi tanınan vulkan And dağlarında yerləşir. Alimlər 250.000 ildir püskürməyən vulkanın niyə zəlzələ və qaz emissiyaları kimi “ixtişaş əlamətləri” göstərdiyini araşdırıblar. Tədqiqat həmçinin vulkan püskürməsinin mümkün olub-olmadığını da araşdırıb.

***

Peyk radar və GPS ölçmələrinə görə, 1990-cı illərdən etibarən Uturuncu vulkanının ətrafı “sombrero” (Meksika papağı) şəklində deformasiyaya uğrayıb və vulkanik sistemin mərkəzindəki torpaq yüksəldikcə ətrafdakı torpaqlar çökür.

“Proceedings of the National Academy of Sciences” jurnalında (aprelin 28-də) dərc edilən araşdırmaya görə, vulkan sisteminin mərkəzi hissəsi son 50 ildə hər il təxminən 1 santimetr yüksəlir.

Aparılan araşdırmaların nəticələrinə görə, Yer kürəsində məlum olan ən böyük maqma kütləsi üzərində yerləşən Uturuncunun püskürməsi halında geniş dağıntılara səbəb olacağı və bölgədə yaşayan insanların həyatı üçün təhlükə yaradacağı düşünülür. Lakin araşdırma aparan alimlər partlayış ehtimalının az olduğunu deyirlər.

***

Tədqiqatçılar vulkanın içini təsvir etmək üçün insan bədəninin tibbi təsviri üçün istifadə edilən üsullara oxşar üsul hazırlayıblar. Seysmik dalğalar Uturuncu daxilində hərəkət və fəaliyyətin üçölçülü, yüksək dəqiqlikli görünüşünü təmin edib.

Bu üsul, geotermal olaraq qızdırılan mayelərin yuxarıya doğru hərəkət edə biləcəyi mümkün yolları və mayelərin və qazların vulkanın kraterinin altında necə yığıldığını göstərməyə imkan verdi. Araşdırmaya görə, yeraltı bu hərəkətlər və fəaliyyətlər vulkanik sistemin mərkəzindəki deformasiyanı da izah edirdi.

Oksford Universitetinin Yer Elmləri Departamentinin tədqiqatçılarından Mayk Kendol, “Nəticələrimiz vulkanları və onların zərərlərini və potensial mənbələrini daha yaxşı başa düşmək üçün geofiziki və geoloji üsullardan necə istifadə oluna biləcəyini göstərir”, – deyib.

Tədqiqatçıların fikrincə, sözügedən üsullar Yer kürəsindəki 1400-dən çox aktiv vulkan, eləcə də həyat əlamətləri göstərən, lakin aktiv hesab edilməyən onlarla vulkanda tətbiq oluna bilər.