Fransa Mədəniyyət naziri Raşida Dati, Avropa Parlamentində deputat olduğu dövrdə avtomobil sənayesində fəaliyyət göstərən bir şirkətdən 900 min avro məbləğində ödəniş alaraq lobbiçilik fəaliyyəti aparmaqda ittiham olunur.

Paris Cinayət Məhkəməsi, Dati və “Renault-Nissan” konserninin keçmiş baş direktoru Karlos Qon (Carlos Ghosn) barəsində “passiv korrupsiya” və “nüfuz alveri” ittihamları ilə məhkəmə araşdırması aparılmasına qərar verib. İş üzrə ilk məhkəmə iclası sentyabr 29-da keçiriləcək.

Datinin vəkili Olivye Pardo (Olivier Pardo) məhkəmə qərarına etiraz edəcəklərini açıqlayıb.

Bələdiyyə seçkilərinə namizədlik

Raşida Datinin 2026-cı ildə Paris meri postuna namizəd olacağı gözlənilir. O, 2009–2019-cu illər arasında Avropa Parlamentində deputat kimi fəaliyyət göstərib.

Fransa Maliyyə Prokurorluğu 2019-cu ildə Datinin deputat olduğu dövrdə şirkət maraqlarına uyğun lobbiçilik fəaliyyəti aparmaq üçün pul alıb-almadığını araşdırmaq məqsədilə istintaqa başlayıb.

Siyasi etika və seçki perspektivi

Raşida Datiyə qarşı açılmış cinayət işi Fransa siyasətində siyasi etikaya olan münasibəti bir daha gündəmə gətirir. Özünü hüquqçuluq və ictimai xidmətlə tanıtmış bir siyasətçinin lobbiçilik fəaliyyətləri ilə bağlı bu qədər ciddi məbləğdə pul alması, seçicilərin siyasi rəhbərlərə olan etibarına zərbə vurur.

Datinin 2026 Paris meri seçkilərində namizədliyi gözlənildiyi halda, bu dava kampaniyasına ciddi təsir göstərə bilər. Xüsusilə rəqib namizədlər bu işi siyasi mübarizəyə çevirə bilər. Bu iddia Datinin “mədəniyyət naziri” statusu seçki kampaniyasında üstünlük yaratmaq yerinə, məsuliyyət yükünə çevrilə bilər.

Lobbiçilik və Avropa hüququ

Avropa Parlamentində lobbiçilik fəaliyyəti hüquqi baxımdan qismən tənzimlənmiş olsa da, deputatların öz statuslarından kommersiya məqsədi ilə istifadə etməsi Avropa qanunvericiliyində sərt şəkildə qadağandır.

Datinin “Renault” qrupundan aldığı 900 min avro, həmin dövrdə lobbi qeydiyyatına alınmayıb və bu səbəbdən şəffaflıq prinsipi pozulmuş sayılır və Avropa Birliyinin “etik davranış kodeksinə” zidd kimi qiymətləndirilə bilər.

Fransa Maliyyə Prokurorluğunun bu işi Avropa ilə koordinasiya etməsi gözlənilir. Bu da Dati işinin təkcə ölkədaxili deyil, transmilli hüquqi və reputasiya aspektlərini əhatə etdiyini göstərir.

Carlos Qon və geosiyasi məsələ

Karlos Qonun işə cəlb olunması, bu məsələnin sadəcə maliyyə deyil, şirkət rəhbərliyi və beynəlxalq məsuliyyətlik kontekstində də təhlil edilməsini tələb edir. Qon hazırda Livanda yaşayır və Fransa hökumətinin ekstradisiya tələbi ilə üzləşmir. Bu səbəbdən hüquqi prosesdə birbaşa fiziki iştirakı gözlənilmir.

Qonun “Renault-Nissan” dövründə qurduğu korporativ modellər və bunların Avropa siyasətçiləri ilə qurduğu şəbəkələr üzə çıxarsa, bu dava Avropa biznes-siyasət münasibətlərinin yenidən müzakirə edilməsinə yol aça bilər.